انضباط مثبت چیست؟ معرفی 9 راهکار برای انضباط مثبت

انضباط مثبت یکی از روش‌های خوب فرزندپروری است که ما قصد داریم در این مقاله آن را تعریف و سپس روش‌های مناسب انضباط مثبت را معرفی کنیم.

بسیاری ما از تلاش می‌کنیم که والدین بسیار خوبی باشیم اما ممکن است در برابر چالش‌های تمام‌نشدنی فرزندپروری خسته شویم. بزرگ کردن بچه‌ها کار دشواری است و گاهی اوقات والدین در برابر رفتارها و خواسته‌های کودکان عصبانی می‌شوند و کنترل خود را از دست می‌دهند یا آنطور با کودک رفتار می‌کنند که والدین خودشان در کودکی با آنها رفتار می‌کرده‌اند.

ما تلاش می‌کنیم که در بزرگ کردن بچه‌ها شبیه والدین خودمان نباشیم اما گاهی اوقات که به خودمان می‌آییم متوجه می‌شویم که در حال اجرای رفتارهایی هستیم که در کودکی والدینمان با ما انجام داده‌اند. یادگیری انضباط مثبت راه خروج از این مسئله است. با اسکیمالوژی همراه باشید.

برای شما خبرهای خوبی داریم. در حال حاضر ابزارها و استراتژی‌های علمی زیادی تحت عنوان انضباط مثبت برای والدین وجود دارد. این ابزارها اطلاعات زیادی در مورد مشکلات مرتبط با کودکان در اختیار والدین قرار می‌دهند.

به عنوان والدین باید از تکنیک‌های انضباط مثبت (Positive discipline) آگاه باشیم تا بتوانیم فرزندانی را بزرگ کنیم تا سلامت روان آنها تضمین شود و به انسان‌های موفقی تبدیل شوند. انضباط مثبت از طریق تکنیک‌های انضباط‌دهی مثبت به شما کمک می‌کند در تربیت فرزندان خود خوب عمل کنید.

انضباط مثبت چیست؟

انضباط مثبت فرض می‌کند کودکان خوب و با تمایل به انجام کار درست به دنیا می‌آیند. این روش فرزندپروری بر اهمیت احترام متقابل و استفاده از راه‌های مثبت برای نظم و انضباط تاکید می‌کند. رویکردهای انضباط مثبت به جای تنبیه رفتار نادرست گذشته، بر آموزش رفتارهای مناسب در آینده تمرکز دارند.

در دهه ۱۹۲۰، روان‌کاوان وینی، آلفرد آدلر و رودولف دریکورز، راهبردهای انضباط مثبت را به ایالات متحده معرفی کردند. کارشناسان و برنامه‌های فرزندپروری در سرتاسر جهان از آن زمان تاکنون راهبردهای فرزندپروری مثبت را اصلاح کرده و گسترش داده‌اند.

بسیاری از والدین امروزی این اصول انضباط مثبت فرزندپروری را پذیرفته‌اند، زیرا نمی‌خواهند آنگونه که خودشان تربیت شده‌اند، فرزندانشان را تربیت کنند.

انضباط مثبت به این معناست که والدین می‌توانند فرزندان شادی را به گونه‌ای تربیت کنند که منعکس‌کننده ارزش‌ها و باورهای خانوادگی آن‌ها باشد. والدینی که از روش انضباط مثبت استفاده می‌کنند نسبت به نیازها، مرحله رشد و خلق و خوی فرزندان خود حساس هستند. در میان چهار سبک فرزندپروری، انضباط مثبت یک سبک فرزندپروری مقتدرانه محسوب می‌شود.

مزایای انضباط مثبت

دهه‌ها مطالعه نشان داده است که استفاده از نظم و انضباط مثبت نتایج مثبتی را از نظر رفتار و رشد عاطفی کودک به همراه دارد.

در مقابل، والدینی که از تنبیه و خشونت در اوایل کودکی برای تربیت کودکان خود استفاده می‌کنند باعث به وجود آمدن مشکلات رفتاری بیشتری در کودکان خود می‌شوند. والدینی که سرد، بی‌اعتنا و بی‌تفاوت هستند، باعث می‌شوند که کودکان توانایی خودتنظیمی پیدا نکنند که این امر مشکلات رفتاری آن‌ها را تشدید می‌کند.

رابطه نزدیک والدین و فرزند

والدین مثبت نیازی به تنبیه فرزندشان برای اصلاح رفتار مشکل‌ساز ندارند. در روش انضباط مثبت، دیگر خبری از فریاد، جنگ قدرت یا خصومت نیست. در نتیجه، پویایی والد-کودک تغییر می‌کند و رابطه آن‌ها بهبود می‌یابد. علاوه بر این، احترام متقابل و ارتباط مثبت باعث تقویت رابطه والد و فرزند می‌شود.

عزت نفس بهتر و رفاه روانی در نتیجه استفاده از انضباط مثبت

کودکانی که با سبک انضباط مثبت بزرگ شده‌اند، عزت نفس بالاتری دارند. آنها معتقدند که می‌توانند کارها را به خوبی سایر بچه ها انجام دهند.

کودکانی که در مورد آنها از انضباط مثبت استفاده شده است انعطاف‌پذیرتر نیز هستند.

کودکانی که با اعتماد به نفس هستند، تعارضات خانوادگی کمتری دارند و ارتباط بهتری با والدین مهربان خود دارند. از همه مهمتر آنها از سلامت روانی بهتری برخوردار هستند.

عملکرد بالاتر در مدرسه به دلیل استفاده از انضباط مثبت

کودکانی که دارای والدین مثبت هستند از موفقیت تحصیلی بیشتری برخوردار می‌شوند. انضباط مثبت با عملکرد تحصلی بهتر کودکان در مدرسه ارتباط دارد.

شایستگی اجتماعی بهتر

کودکان دارای والدینی که از انضباط مثبت استفاده می‌کنند مهارت‌های حل مسئله اجتماعی و خودکارآمدی اجتماعی بهتری دارند. آنها سازگارتر هستند و حس مثبتی نسبت به خود دارند.

عزت نفس بیشتر والدین و استرس کمتر

کودکان تنها کسانی نیستند که از انضباط مثبت نفع می‌برند. محققان دریافته‌اند والدینی که انضباط مثبت را انجام می‌دهند، عزت‌نفس و اعتماد به‌نفس خود را نیز به دست می‌آورند.

راهنمای انضباط مثبت

۱. روی دلایل پشت رفتارها تمرکز کنید.

همیشه دلیلی برای بدرفتاری کودکان وجود دارد، حتی اگر دلیل آن برای والدین احمقانه به نظر برسد.

اگر والدین بتوانند آن دلیل را حدس بزنند و برای آن کاری انجام دهند حتی اگر به نتیجه نرسد کودک درک می‌کند که مورد حمایت قرار گرفته است. از آنها سوال بپرسید و به اصل مشکل برسید. استفاده از گوش دادن فعال و دانستن دلیل رفتارهای چالش‌برانگیز به والدین کمک می‌کند.

فرض کنید یکی از کودکان برادر کوچکتر از خودش را به خاطر اینکه اسبا‌ب‌بازیش را برداشته است کتک می‌زند. در اینجا والدین می‌توانند به برادر کوچکتر آموزش دهند که قبل از برداشتن اسباب‌بازی دیگران از آنها اجازه بگیرد. این کار از بروز مشکل در آینده جلوگیری می‌کند و همزمان یک آموزش اخلاقی مناسب به کودک محسوب می‌شود.

اگر احساس می‌کنید که فرزندتان هرگز به حرف شما گوش نمی‌دهد احتمالاً دو دلیل برای این رفتار او وجود دارد.

یک دلیل می‌تواند این باشد که انتظار شما منطقی نیست. آنچه را که از فرزندتان می‌خواهید انجام دهد یا انجام ندهد، دوباره بررسی کنید. این یک دستور است یا یک درخواست؟ آیا دلیل خوبی دارد؟ پذیرش یک توضیح خوب، مخصوصاً توضیحی که به راحتی او مربوط است، برای کودک آسان‌تر از پیروی کورکورانه از دستور است. یکی دیگر از دلایل نافرمانی، فقدان رابطه نزدیک والدین و فرزند است که پایه و اساس تحول، رشد مغز و موفقیت آینده کودک را تشکیل می‌دهد.

۲. مهربان و محکم باشید

با فرزند خود مهربان باشید تا الگوی خوبی برای مهربانی و احترام به دیگران باشید. کودکان با تقلید از دیگران یاد می‌گیرند و شما الگوی اصلی آنها هستید. هنگامی که والدین فریاد می‌زنند و تحقیر می‌کنند کودک یاد می‌گیرد که وقتی ناراحت است همین کار را انجام دهد.

عکس آن نیز صادق است. وقتی پدر و مادر با وجود ناراحتی مهربان باشند و محترم‌آمیز برخورد کنند، کودک یاد می‌گیرد که با خونسردی و احترام با مشکلات کنار بیاید. مهربان بودن همچنین به کودک کمک می‌کند تا آرام شود، پذیرای استدلال باشد و احتمال همکاری بیشتری داشته باشد.

مهربان بودن با تسلیم شدن یکسان نیست. بسیاری از والدین به اشتباه، مهربان بودن را برابر با سهل‌انگاری می‌دانند.

شما هنوز هم باید محدودیت‌ها را تعیین کنید، اما در عین حال، آنها را به روشی مهربان و محکم اجرا ‌کنید. به عنوان مثال، می‌توانید با قاطعیت و مهربانی به کودک بگویید که نمی‌تواند آنچه را که می‌خواهد داشته باشد. نیازی به فریاد زدن، استفاده از لحن بد استفاده یا خشونت نیست. صدای خشن، خشم را منتقل می‌کند در حالی که صدای محکم قدرت را منتقل می‌کند.

نیازی نیست که شما بدخواه و بدرفتار باشید. ایجاد محدودیت و گفتن یک نه قاطع و آرام بهتر از گفتن یک نه بلند و خشن است. ممکن است اثر کوتاه‌مدت نه خشن بیشتر باشد اما در بلندمدت به‌هیچ‌وجه به نفع کودک و شما تمام نمی‌شود.

شما می‌توانید در تعیین محدودیت‌ها و اجرای عواقب عدم رعایت‌ محدودیت‌ها قاطع باشید تا فرزندتان بداند که چه انتظاری از او دارید و تصمیمات آینده خود را بر چه مبنایی قرار دهد.

تمرین تصمیم‌گیری از این طریق به کودکان کمک می‌کند تا تفکر شناختی خود را رشد دهند، مهارتی ارزشمند برای موفقیت آینده آنها.

۳. نظم و انضباط آرام

به گفته جین نلسن درباره انضباط مثبت: در سه سال اول، تنبیه منجر به چهار نتیجه‌ی نامناسب می‌شود- رنجش، شورش، انتقام و عقب‌نشینی. شما باید بدانید که در اغلب موارد پیامدهای منفی غیرطبیعی مانند تنبه کردن یک رفتار بد، نه تنها رفتار بد را متوقف نمی‌کند بلکه درباره‌ی رفتار خوب هیچ آموزشی برای کودک فراهم نمی‌کند.

هنگامی که والدین فریاد می‌زنند یا تنبیه می‌کنند، یک چرخه معیوب تهدید و ارعاب شکل می‌گیرد. مشخص شده است که چرخه تهدید و ارعاب با مشکلات رفتاری و مشکلاتی مانند اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان مرتبط است.

یک پاسخ مثبت و غیرتنبیهی در آرام کردن کودکی که بیش از حد برانگیخته شده است و در درگیر کردن آنها برای یادگیری یک رفتار جدید بسیار مؤثرتر است.

تکنیک محرومیت یا همان time out در سال‌های اخیر به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است، به این دلیل که اکثر والدین از آن به درستی استفاده نمی‌کنند.

تایم‌اوت به معنای تنبیه نیست، اما متأسفانه، بیشتر والدین از آن به عنوان تنبیه استفاده می‌کنند. معمولاً والدین تایم‌اوت را از طریق منزوی کردن و محدود ساختن کودک انجام می‌دهند و برای او سخنرانی می‌کنند که به علت کار بدی که انجام داده است باید تنبیه شود که این خود یک تنبیه ثانویه است. از این رو تایم‌اوت به هیچ‌وجه مناسب نیست.

روش اصلی تایم‌اوت این است که کودک از محیطی که زمینه‌ساز ایجاد دردسر یا رفتارهای نادرست است بیرون می‌شود. او باید به محیطی وارد شود که غیرتقویت‌کننده باشد تا دوباره آرام شود. سپس دوباره باید به محیط برگردد. یادتان باشد که استفاده از تایم اوت تنها راه متوقف کردن رفتار ناخواسته نیست.

به یاد داشته باشید، رویکرد انضباط مثبت به جای تنبیه رفتارهای ناخواسته، بر آموزش رفتار مناسب متمرکز است.

۴. به صورت واضح رفتار کنید و ثبات داشته باشید.

درباره پیامدهای نقض محدودیت‌ها تصمیم بگیرید و به خوبی آن‌ها را برای کودک خود توضیح دهید. علاوه بر این، والدین باید در اجرای تصمیم‌های خود ثابت قدم باشند.

اگر والدین باثبات نباشند، باعث ایجاد سردرگمی در کودک می‌شود. در این صورت ممکن است کودک با محدودیت‌ها مخالفت کند تا ببیند در صورت نقض محدودیت‌ها چه اتفاقی می‌تواند بیفتد. اگر فرزندتان بدرفتاری کرد تهدیدهای توخالی نکنید که مثلاً اگه ادامه بدی نمیذارم بازی کنی. اگر واقعاً تصمیم‌ گرفته‌اید که او به خاطر کاری که انجام داده است نباید بازی کند آن را اجرا کنید.

۵. رفتار متناسب با سن و رشد مغز

گاهی اوقات، آنچه ما فکر می‌کنیم رفتار نامناسب است، در واقع رفتاری متناسب با سن است. یعنی آن رفتار یک رفتار نرمال است و نیازی نیست که برای آن کاری انجام دهید مگر اینکه بخواهید متناسب با مرحله سنی کودک به او رفتاری را آموزش دهید.

به عنوان مثال، عصبانیت در کودکان نوپا بسیار طبیعی است. این بچه احساسات شدیدی دارند اما نمی‌توانند آنها را با کلمات بیان کنند. آن‌ها همچنین توانایی تنظیم خود را ندارند زیرا آن قسمت از مغز که مسئول رفتارهای خود تنظیمی است هنوز توسعه نیافته است. کودک ما برای یادگیری تنظیم کردن رفتارهای خود به کمک ما نیاز دارد.

مراحل رشد مغز در انتخاب استراتژی مثبت فرزندپروری نقش دارد. کودکان نوپا و پیش دبستانی (حتی سه ساله) ممکن است معنای پیامدهای یک رفتار را درک نکنند. بنابراین برای آن‌ها به جای استدلال یا دادن پیامدها باید از جهت‌دهی مجدد استفاده کرد.

۶. زود شروع کنید

انضباط مثبت با تبدیل شدن والدین به یک الگوی مثبت و کسب اطلاعات درباره مراحل رشدی کودک آغاز می‌شود.

انضباط مثبت با تبدیل شدن والدین به یک الگوی مثبت برای کودک و کسب دانش رشد کودک آغاز می شود. بنابراین حتی زمانی که کودک شما فقط یک نوزاد تازه متولد شده است می توانید انضباط مثبت را شروع کنید.

کودکان خردسال با تماشای بزرگسالان خود و نحوه واکنش آنها در موقعیت‌های مختلف یاد می‌گیرند. توجه به نشانه‌های کودک و پاسخ مثبت می‌تواند تفاوت قابل توجهی در زندگی فرزند شما ایجاد کند.

۷. به خودتان استراحت بدهید.

در صورت لزوم باید خودتان وقت استراحت بگیرید. به ناچار گاهی والدین از رفتارهای سرکش کودکان خسته و عصبانی می شوند. اگر بتوانید خود را آرام کنید و با احترام و قاطعیت صحبت کنید، فرزندتان یاد می‌گیرد که خشم و ناامیدی را با مهربانی مدیریت کند. اگر خودتان نمی‌توانید این کار را انجام دهید، انتظار نداشته باشید فرزندتان این کار را انجام دهد.

وقتی احساس کردید که در شرف از دست دادن کنترل خود هستید، به فرزندتان بگویید که به یک لحظه تنها بودن نیاز دارید زیرا ناراحت هستید. زمان بازگشت خود را مشخص کنید و سپس برای آرام شدن به اتاق دیگری بروید.

دور شدن نه تنها جنگ قدرت را متوقف می‌کند، بلکه به شما فرصت می‌دهد تا آرام شوید. هدف انضباطی خود را که باید آموزش باشد، نه پیروزی در یک درگیری، به خود یادآوری کنید.

در حالی که آنجا هستید، چند نفس عمیق و آگاهانه بکشید تا ذهن خود را آرام کنید. اکنون زمان و فضای بیشتری برای فکر کردن به راه‌هایی برای مقابله با موضوع پیدا می‌کنید.

وقتی برمی‌گردید، سرحال خواهید شد و آماده خواهید بود که دوباره با چالش‌های فرزندپروری خود مقابله کنید.

یکی دیگر از راه های خوب برای بهبود خودتنظیمی، تمرین مدیتیشن است. مدیتیشن منظم به کاهش استرس در موقعیت‌های مختلف کمک می‌کند.

۸. چالش‌ها را به یک فرصت یادگیری تبدیل کنید

وقتی کودکان به اندازه کافی بزرگ هستند که بتوانند استدلال کنند (بیش از سه سال)، هر قسمت رفتار نادرست می‌تواند به یک درس ارزشمند در حل مسئله تبدیل شود. به عنوان مثال درس شکستن اسباب بازی چیست؟ یعنی کودک دیگر نمی‌تواند با آن بازی کند. این یک نتیجه طبیعی است.

اگر کودک اسباب بازی را دوست نداشت، باید آن را به یکی از دوستانش می‌داد یا آن را اهدا می‌کرد تا بچه‌های دیگر از آن لذت ببرند. اگر اسباب‌بازی‌شان را از روی ناامیدی شکستند، به آن‌ها کمک کنید راه‌های خروجی دیگری برای رهایی از عصبانیت پیدا کنند، مانند مشت زدن به بالش. به آنها بیاموزید که چگونه به جای اقدام فوری و نامناسب به راه‌های جایگزین برای حل یک مسئله فکر کنند.

به آنها واژگانی بیاموزید تا به جای اینکه بد رفتار کنند احساساتشان را توضیح دهند (من عصبانی هستم چون…). به کودکان کمک کنید تا مهارت‌های ارتباطی خود را توسعه دهند. کمک به رشد زبان باعث کاهش شدید عصبانیت و رفتار نادرست می‌شود.

۹. صبور باشید و ناامید نشوید

انضباط مثبت و انضباط مثبت، تغییرات رفتاری را که والدین می‌خواهند یک شبه ایجاد نمی‌کند. تمرین انضباط مثبت به معنای به دست آوردن نتایج سریع نیست.

در آغاز، ممکن است مجبور شوید هر روز توضیح زیادی بدهید. ممکن است دیدن تغییرات واقعی نسبت به تنبیه سنتی بیشتر طول بکشد زیرا کودکان برای یادگیری به تکرار نیاز دارند. ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا کودک شما شروع به تغییر دادن رفتارهای خود بکند. اما زمانی که این اتفاق بیفتد، بسیار مفید خواهد بود و مزایای آن مادام‌العمر خواهد بود.

آخرین نظرات در مورد انضباط مثبت

انضباط مثبت به طور قابل توجهی با فرزندپروری خشن سنتی متفاوت است. این نیاز به یک طرز فکر و رفتارهای متفاوت والدین دارد. اما با صبر، پشتکار و (مقدار زیادی) تمرین، می‌توانید لحظات انضباطی را به درس‌های ارزشمندی برای بچه‌ها تبدیل کنید

McVittie J, Best AM. The impact of Alderian-based parenting classes on self-reported parental behavior. The Journal of Individual Psychology. ۲۰۰۹;۶۵(۳):۲۶۴-۲۸۵.

Connell A, Bullock BM, Dishion TJ, Shaw D, Wilson M, Gardner F. Family Intervention Effects on Co-occurring Early Childhood Behavioral and Emotional Problems: A Latent Transition Analysis Approach. J Abnorm Child Psychol. Published online May 13, 2008:1211-1225. doi:10.1007/s10802-008-9244-6

Smokowski PR, Bacallao ML, Cotter KL, Evans CBR. The Effects of Positive and Negative Parenting Practices on Adolescent Mental Health Outcomes in a Multicultural Sample of Rural Youth. Child Psychiatry Hum Dev. Published online June 1, 2014:333-345. doi:10.1007/s10578-014-0474-2

Eisenberg N, Zhou Q, Spinrad TL, Valiente C, Fabes RA, Liew J. Relations Among Positive Parenting, Children’s Effortful Control, and Externalizing Problems: A Three-Wave Longitudinal Study. Child Development. Published online September 2005:1055-1071. doi:10.1111/j.1467-8624.2005.00897.x

Neppl TK, Conger RD, Scaramella LV, Ontai LL. Intergenerational continuity in parenting behavior: Mediating pathways and child effects. Developmental Psychology. Published online 2009:1241-1256. doi:10.1037/a0014850

Leidy MS, Guerra NG, Toro RI. Positive parenting, family cohesion, and child social competence among immigrant Latino families. Journal of Family Psychology. Published online 2010:252-260. doi:10.1037/a0019407

Riley AR, Wagner DV, Tudor ME, Zuckerman KE, Freeman KA. A Survey of Parents’ Perceptions and Use of Time-out Compared to Empirical Evidence. Academic Pediatrics. Published online March 2017:168-175. doi:10.1016/j.acap.2016.08.004

Gouveia MJ, Carona C, Canavarro MC, Moreira H. Self-Compassion and Dispositional Mindfulness Are Associated with Parenting Styles and Parenting Stress: the Mediating Role of Mindful Parenting. Mindfulness. Published online March 2, 2016:700-712. doi:10.1007/s12671-016-0507-y