والدین هلیکوپتری

مشارکت در فعالیت‌های کودکان و همراهمی و حمایت از آن‌ها در موفق شدن آن‌ها نقش حیاتی دارد و همه‌ی ما باید مسئولیت مشارکت در فعالیت‌های کودکان را به عهده بگیریم. اما احساس وظیفه‌ی بیش از حد در مورد مشارکت ممکن است برخی والدین را به والدین هلیکوپتری تبدیل کند که در اکثر مواقع پیامدهای منفی بسیاری بر کودکان دارد.

امروزه والدین بیشتر از هر زمان دیگری درگیر زندگی فرزندان هستند: برای بازی آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند، در انجام تکالیفشان کمک می‌کنند و حتی رشته‌ی دانشگاهی آن‌ها را نیز انتخاب می‌کنند.

همه ما می‌دانیم که این کمک‌ها هزینه‌هایی هم دارد: موجودی بانکی‌مان تمام می‌شود، زندگی‌ اجتماعی‌مان محدود می‌شود اما با خوشحالی آن‌ها را تحمل می‌کنیم و معتقدیم که بهترین کار را برای فرزندانمان انجام می‌دهیم.

با این حال باید بدانیم که برخی مطالعات علمی نشان داده‌اند که این همه کمک می‌تواند دردسرساز باشد. به عنوان مثال یک مطالعه نشان داد که هر چه والدین پول بیشتری خرج می‌کنند نمرات فرزندانشان پایین‌تر می‌آید. مطالعه دیگری نیز که در مجله مطالعات کودک و خانواده منتشر شد که در دانشگاه واشنگتن انجام شده بود نشان داد که هر چه والدین بیشتر درگیر کارهای مدرسه و انتخاب رشته دانشگاهی می‌شوند فرزندانشان رضایت کمتری از زندگی دارند.

فرزندپروری هلیکوپتر چیست؟

والدین هلیکوپتری والدینی هستند که به فعالیت‌ها و تکالیف مدرسه کودکان خود توجه بسیار زیادی می‌کنند تا نه تنها از آنها در برابر درد و ناامیدی محافظت کنند، بلکه به آنها کمک کنند تا موفق شوند. والدین هلیکوپتری بر فراز فرزندان خود شناور می‌شوند و بیش از حد درگیر زندگی آنها می‌شوند.

واژه والدین هلیکوپتری اولین بار در کتابی با عنوان “بین والدین و نوجوان” در سال 1969 ابداع شد. نوجوانی که در این کتاب نشان داده شده است گزارش داد که مادرش مانند یک هلیکوپتر، مراقب او بود. از آن زمان، بسیاری از روانشناسان از این اصطلاح برای اشاره به والدینی استفاده می‌کنند که پس از رفتن به کالج، همچنان از راه دور مراقب فرزندان خود هستند و این اصطلاح به همه والدینی که بیش از حد از فرزندان خود حمایت می‌کنند، گسترش یافته است.

والدین هلیکوپتری والدینی هستند که توجه و نظارت بیش از حدی بر فرزندان خود دارند. می‌توان والدین هلیکوپتری را والدین حمایتگر افراطی دانست که بر هر جنبه‌ای از زندگی فرزندان خود نظارت می‌کنند و گاهی اوقات حتی به جای فرزندان خود کارها را انجام می‌دهند. والدین هلیکوپتری به طور خستگی‌ناپذیری بر تمام رفتارها و حرکات فرزندان خود نظارت می‌کنند.

اگرچه در رسانه‌ها سبک فرزندپروری والدین هلیکوپتری به صورت بسیار منفی نمایش داده می‌شود اما پژوهشگران در تحقیقات خود در مورد والدین هلیکوپتری همیشه اثرات منفی روی کودکان پیدا نمی‌کنند.

مانند تمامی سبک‌های فرزندپروری، والدین هلیکوپتری مزایا و معایب خاص خودشان را دارند. ما در این مقاله والدین هلیکوپتری را تعریف می‌کنیم و مزایا و معایب آن را توضیح می‌دهیم.

گاهی اوقات به والدین هلیکوپتری والدین شناور گفته می‌شود زیرا آن‌ها همانند هلیکوپتر بر فراز فرزندان خود شناور می‌شوند. آن‌ها مانند یک هلیکوپتر همه‌چیز را زیر نظر می‌گیرند و وقتی اولین نشانه‌ی مشکلی را می‌بینند بلافاصله وارد عمل می‌شوند.

والدین هلیکوپتری نمی‌توانند فرزندان خود را رها کنند. این والدین به خاطر اقداماتی مانند نشستن در مصاحبه پذیرش کودک، تماس با مدیران مدرسه در ساعت 11 شب برای گزارش یک موش در اتاق خواب فرزندشان و شکایت از استاد دانشگاه در مورد نمره ناامیدکننده‌ای که فرزندشان دریافت کرده است بدنام هستند.

در سال‌های اخیر اصطلاح والدین هلیکوپتری برای توصیف والدینی استفاده می‌شود که نظارت و رفتار حمایتی افراطی را به روش‌های نامناسب با سطح رشدی فرزندانشان انجام می‌دهند.

نشانه‌های والدین هلیکوپتری

اکثر مردم، والدین هلیکوپتری را با تمایلات محافظتی بیش از حدشان شناسایی می‌کنند. اما این تعریف گاهی اوقات می‌تواند بسیار محدود‌کننده باشد. این والدین کسانی هستند که همیشه در راس همه چیز هستند، اما در حد افراط.

از دوران نوزادی تا دانشگاه، والدین هلیکوپتری تمایل دارند بیش از حد در زندگی فرزندان خود درگیر شوند تا جایی که فعالیت‌ها و علایق آنها در جایگاه دوم قرار می گیرد. این بدان معناست که بودجه خانواده نیز حول نیاز بچه ها می‌چرخد.

آنها حتی ممکن است اهداف شخصی و آرزوهای شغلی خود را به نفع آنچه فکر می‌کنند فرزندانشان به آن نیاز دارند متوقف کنند.

به همین ترتیب، مادران و پدران هلیکوپتری تمایل دارند که برای بچه‌های خود برنامه‌ریزی بیش از حدی داشته باشند تا در همه‌چیز از مدرسه گرفته تا ورزش و موسیقی به آنها برتری بدهند. حتی ممکن است سعی کنند روابط دوستانه و موقعیت اجتماعی فرزندشان را مدیریت کنند. هدف این است که هر فرصتی را برای فرزندانشان ایجاد کنند.

به طور کلی، والدین هلیکوپتری به این افتخار می‌کنند که در زندگی فرزندان خود مشارکت دارند و اغلب هیچ مشکلی در تربیت فرزند خود نمی‌بینند. آنها اقدامات خود را راهی برای تضمین امنیت فرزندشان می‌دانند و در عین حال به آنها کمک می‌کنند تا در دنیا موفق شوند.

یکی از ویژگی‌های فرزندپروری هلیکوپتری این است که والدین تمام زندگی فرزندان خود را مدیریت می‌کنند. در حالی که کودکان خردسال برای یادگیری قوانین جهان به نظارت، کنترل و راهنمایی والدین نیاز دارند، این والدین این کار را بدون توجه به مرحله رشدی کودکان انجام می‌دهند.

والدین هلیکوپتری به طور مداوم فرزندان خود را زیر نظر دارند. آنها رفتار فرزندان خود را کنترل می‌کنند و اصرار دارند که در کارهایی که فرزندانشان به تنهایی می‌توانند انجام می‌دهند باز هم به آن‌ها کمک کنند. وقتی فرزندانشان با کوچکترین مانعی روبرو می‌شوند، بلافاصله برای کمک‌رسانی وارد عمل می‌شوند.

مثال‌هایی از والدین هلیکوپتری

در اینجا چند نمونه از فرزندپروری هلیکوپتری در مراحل مختلف زندگی کودک آورده شده است.

در دوران نوپایی، محافظت از بچه‌های کوچک در برابر خطر منطقی است. با این حال، والدینی که بیش از حد درگیر هستند ممکن است دائماً فرزندان کوچک خود را تحت‌الشعاع قرار دهند. وقتی کودک با یک اسباب‌بازی جدید بازی می‌کند، روش «درست» بازی با آن را به بچه‌هایشان نشان می‌دهد و اگر بچه سعی کند از آن به روش دیگری استفاده کند، آن‌ها را اصلاح می‌کنند. کودک به طور مستقل فضا یا فرصتی برای کشف مسائل ندارد.

وقتی کودک با بچه‌های دیگر بازی می‌کند، این والدین رفتار کودک و نحوه تعامل آنها با دیگران را هدایت می‌کنند. زمین خوردن و خراشیدگی بخش طبیعی دوران کودکی است زیرا کودک راه رفتن را یاد می‌گیرد، اما والدین روی کودک نوپا شناور می‌شوند تا از هر حادثه‌ی جزئی جلوگیری کنند. خراش خفیف زانو می‌تواند به شدت آن‌ها را تحت فشار قرار دهد.

در مدرسه ابتدایی، یک مادر یا پدر هلیکوپتری ممکن است برای بردن فرزندش به مدرسه تلاش زیادی کند. او نه تنها بر تکالیف مدرسه کودک نظارت می‌کند، بلکه به فرزندش کمک می‌کند تا کار یا پروژه‌های مدرسه خود را تکمیل کند.

در مدرسه راهنمایی، مادر یا پدر هلیکوپتر بهترین دوست فرزندانشان هستند و فعالیت‌های فرزندانشان را برای آنها انتخاب می‌کنند. ترجیحات، سلایق و علایق فرزندان آنها معمولاً در نظر گرفته نمی‌شود زیرا والدین هلیکوپتری معتقدند که می‌دانند چه چیزی برای فرزندانشان بهترین است.

در دبیرستان، والدین ممکن است مسئولیت تحقیق و انتخاب رشته و دانشگاه‌ را برای فرزندشان بپذیرند. وقتی فرزندشان برای دانشگاه تلاش می‌کند، آن‌ها تمامی مراحل را زیر نظر می‌گیرند و حتی ممکن است خودشان دانشگاهی را برای او انتخاب کنند.

در دانشگاه نیز والدین هلیکوپتری با فرزند خود مانند یک کودک دبستانی رفتار می‌کنند. آن‌ها ممکن است مرتباً به دانشگاه سر بزنند و در مورد نمرات ضعیف و عملکرد فرزندانشان با رئیس دانشگاه یا اساتید صحبت کنند.

اثرات والدین هلیکوپتری

علیرغم تصویر منفی در رسانه‌های عمومی، تعدادی از مطالعات نتایج مثبت و منفی مرتبط با فرزندپروری هلیکوپتری را یافته‌اند. در اینجا مزایا و معایب فرزندپروری هلیکوپتری آورده شده است.

جوانب مثبت – اثرات مثبت والدین با هلیکوپتر

مربیان و معلم‌ها مدتهاست پذیرفته‌اند که مشارکت والدین در فعالیت‌های آموزشی فرزندانشان چیز خوبی است. مشارکت مناسب والدین در فعالیت‌های آموزشی، یکی از مزایای فرزندپروری هلیکوپتری است. به طور کلی مشارکت والدین برای رشد فکری و عاطفی دانش‌آموزان و موفقیت تحصیلی آن‌ها بسیار مهم است.

تحقیقات نشان داده است که مشارکت والدین نگرش‌های مثبت بیشتری را در کودک نسبت به مدرسه ایجاد می‌کند، انجام دادن تکالیف را بهبود می‌بخشد، غیبت و ترک تحصیل را کاهش و پیشرفت تحصیلی را افزایش می‌دهد.

در سطح دانشگاه، مطالعات جدید نشان می‌دهند که مشارکت والدین تأثیرات مثبتی بر زمینه‌های رشد دانشجو مانند عدم مصرف الکل، مهارت‌های تصمیم‌گیری، مهارت‌های زندگی، سلامت جسمانی، مسائل مربوط به سلامت روان و توسعه شغلی دارد.

حمایت شدید والدین هلیکوپتری در زمینه‌های مالی، مشاوره و عاطفی نیز ارزشمند بوده است. به عنوان مثال، فرزندان بالغ والدین هلیکوپتری که حمایت شدیدی ارائه می‌کنند، سازگاری روانی و رضایت از زندگی بهتری در مقایسه با دیگران، دارند.

معایب – اثرات منفی والدین هلیکوپتری

علی‌رغم یافته‌های مربوط به مشارکت والدین، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که فرزندپروری بیش از حد محافظت‌کننده می‌تواند اثرات منفی بر سلامت روان کودکان داشته باشد.

کودکانی که والدینشان بدون توجه به سطح رشدی کودک درگیر فعلایت‌های آموزشی می‌شوند، از سلامت روانی بدتری برخوردارند. آنها بیشتر مستعد اضطراب و افسردگی و سوء مصرف مواد هستند.

نوجوانان و جوانان به ویژه تحت تأثیر معایب والدین هلیکوپتری قرار می‌گیرند. این کودکان از دوران کودکی خود در برابر چیزهای دشوار در زندگی واقعی محافظت شده‌اند. آنها بیشتر روان‌رنجور هستند و برای مستقل شدن مشکلات بیشتری دارند. آن‌ها ترس شدید از شکست، عزت نفس پایین و مهارت‌های مقابله‌ای ضعیف برای مقابله با مشکلات زندگی روزمره دارند.

در دوره جوانی، والدین هلیکوپتری نیز با سطوح بالاتری از خودشیفتگی و احساس استحقاق در فرزندانشان رابطه دارد.

از آنجایی که این والدین نیروی محرکه جستجوی آموزش هستند، فرزندانشان انگیزه بیرونی برای یادگیری دارند که با عملکرد تحصیلی پایین مرتبط است.

در ادامه برخی دیگر از معایب بالقوه فرزندپروری هلیکوپتر آورده شده است:

• از رشد مهارت‌های حل مسئله جلوگیری می‌کند: کودکان در هر سنی به مهارت های حل مسئله نیاز دارند. چه یک بچه 5 ساله داشته باشید که باید یاد بگیرد چگونه کلمات را به زبان بیاورد یا یک جوان 25 ساله که نمی‌تواند شغلی پیدا کند، بچه‌ها باید بدانند چگونه مشکلات خود را حل کنند. با این حال، والدین هلیکوپتری اغلب در اولین نشانه مشکل دست به مداخله می‌زنند، به طوری که بچه‌ها مهارت‌های ارزشمند حل مسئله را یاد نمی‌گیرند.
• منجر به وابستگی به والدین می‌شود: والدین هلیکوپتری برای فرزندان خود کارهای زیادی انجام می‌دهند که می‌توانند فرزندانشان را به آنها وابسته کند. اگر مادری هر روز صبح با پسر 19 ساله‌اش تماس بگیرد تا او را از خواب بیدار کند تا مطمئن شود به موقع به کلاس می‌رسد، او نمی‌آموزد چگونه این کار را برای خودشان انجام دهد. والدین باید به کودکان کمک کنند تا یاد بگیرند که چگونه بدون آنها زنده بمانند.
• بچه‌ها را از یادگیری حمایت از خود باز می‌دارد: والدین هلیکوپتری معمولاً از فرزندانشان دفاع می‌کنند، نه اینکه به فرزندانشان یاد بدهند که از خودشان دفاع کنند. در محل کار، این بچه‌ها مامان یا بابا را در دسترس نخواهند داشت تا به آنها کمک کند تا با یک رئیس بداخلاق کنار بیایند.
• کودکان را از عواقب طبیعی محافظت می‌کند: کودکان باید با برخی از پیامدهای طبیعی در زندگی روبرو شوند. با این حال، بیشتر والدین هلیکوپتری، فعالیت‌های فرزندان خود را در تلاش برای جلوگیری از دریافت هر گونه پیامدهای منفی، مدیریت می‌کنند.
• در رابطه والد و فرزند تداخل می‌کند: اقدامات والدین هلیکوپتری ممکن است در روابط والدین و فرزند نیز تداخل داشته باشد. نق زدن مداوم فرزندتان برای انجام تکالیفش، یا بررسی تک تک حرکاتش، احتمالاً باعث نمی‌شود که فرزندتان بخواهد بیشتر با شما صحبت کند. در عوض، ممکن است کودک شما را از خود دور کند.

فرزندپروری هلیکوپتری خوب است یا بد؟

چرا اختلاف زیادی در نتایج مطالعات فرزندپروری هلیکوپتری وجود دارد؟

این تناقض عمدتاً ناشی از این واقعیت است که “والدین هلیکوپتری” اصطلاحی که در روانشناسی به صورت دقیق تعریف نشده است. برخلاف چهار سبک فرزندپروری بامریند، تعریف مورد توافق همگان در مورد اینکه فرزندپروری هلیکوپتری چیست، وجود ندارد. در نتیجه، مطالعات مختلف با استفاده از تعاریف مختلف، پیامدهای مثبت و منفی این سبک فرزندپروری را نشان داده‌اند. در واقع مطالعات با تعریف‌های مختلف به نتایج مختلف رسیده‌اند.

با بررسی تفاسیر مختلف، محققان دریافته‌اند که نوع مشارکت درک‌شده توسط کودک (نه میزان مشارکت والدین) است که تعیین می‌کند که آیا هلیکوپتر به کودک سود می‌رساند یا آسیب.

این خبر خوبی برای والدین حمایتگر است زیرا آن‌ها می‌توانند تربیت خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که به رشد سالم فرزندانشان کمک کند و مانع رشد آن‌ها نشود.

از سوی دیگر، یک محیط خانوادگی که اجازه استقلال را نمی‌دهد، نمی‌تواند این نیازها را برآورده کند. کودکانی که والدین کنترل‌گری دارند، کنترل زیادی بر زندگی خود ندارند. آن‌ها در زندگی به نتایج منفی می‌رسند.

حمایت از خودمختاری به این معنا نیست که به کودک اجازه دهید هر طور که می‌خواهد رفتار کند. به این معناست کودک والدین را غیرقابل کنترل در نظر بگیرد و آنها نیز استقلال را تشویق کنند.

«هلیکوپتری» می‌تواند مفید باشد اگر کودک آن را به عنوان حمایت‌کننده و نه کنترل‌کننده تجربه کند. اما اگر تجربه‌های کودکان برایشان به این معنا باشد که از سوی والدین خود به شدت کنترل شده‌اند، دیگر مهم نیست که والدین از آنها حمایت کنند زیرا بدون استقلال، کودک در رشد شکوفا نخواهد شد.

این پدیده را می‌توان با نظریه خودتعیین‌گری توضیح داد. بر اساس نظریه خودتعیین‌گری، سه نیاز اساسی روانشناختی در انسان وجود دارد: استقلال، شایستگی و ارتباط.

زمانی که این نیازها برآورده شوند، فرد سلامت و رفاه بهتری را تجربه می‌کند. آنها ذاتاً برای دستیابی انگیزه دارند و قادر به رشد و توسعه هستند.

محیط خانواده حمایت‌کننده، محیطی که حمایت مستقلی از کودک فراهم می‌کند، می‌تواند این نیازها را برآورده کند. والدین حامی خودمختاری به کودکان این امکان را می‌دهند که نقش فعالی در تصمیم‌گیری و حل مشکلات خود داشته باشند. این کودکان شایستگی بیشتری دارند و نسبت به توانایی خود در تعامل با محیط خود احساس اطمینان می‌کنند. این نوع تربیت منجر به سازگاری اجتماعی و عاطفی بهتر در کودکان می‌شود.

چگونه فرزندپروری هلیکوپتری را متوقف کنیم؟

اکثر والدینی که “هلیکوپتری” هستند، نیت خوبی دارند. هر پدر و مادری دوست دارد فرزندانش سالم، شاد و موفق باشند. آنها می‌خواهند به فرزندان خود کمک و از آنها حمایت کنند.

با این حال، چنین والدینی اغلب والدین کمال‌گرایی هستند که موفقیت فرزندان خود را در اولویت خود قرار می‌دهند. آنها به والدینی بیش از حد مشارکت‌کننده تبدیل می‌شوند. در نتیجه، “کمک” یا “حمایت” آنها کنترل‌کننده می‌شود.

برای رهایی از فرزندپروری هلیکوپتری، مرز بین کمک کردن و کنترل کردن را مشخص کنید. تا زمانی که از خط کمک کردن عبور نکنیم و شروع به کارگردانی، یا بدتر از آن دیکته کردن، تک تک حرکات فرزندانمان نکنیم، بسیار خوب است.

نمره پایین، دانشگاه اشتباه، پذیرفته نشدن در یک تیم ورزشی یا یک مصاحبه شغلی ناموفق، آینده بچه‌های ما را خراب نمی‌کند. برعکس، آنها درس‌های بزرگی هستند که فرزندان ما با راهنمایی و حمایت ما می‌توانند از آنها درس عبرت بگیرند.

کنترل‌کننده بودن والدین نه تنها بر سلامت کودک تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه باعث ایجاد شکاف در روابط والدین و فرزندان می‌شود. دوران کودکی گرم، دلسوز و شاد در واقع بهترین پیش‌بینی‌کننده موفقیت آینده کودک است.

سخن پایانی در مور والدین هلیکوپتری

هیچ اشکالی ندارد که بخواهیم والدین بهتری باشیم. با این حال، میل به تربیت فرزندان موفق یا مقایسه مداوم با والدین دیگر می‌تواند والدین را وادار کند که بیش از حد درگیر شوند و به رشد فرزندانشان لطمه بزنند.

Fingerman KL, Cheng Y-P, Wesselmann ED, Zarit S, Furstenberg F, Birditt KS. Helicopter Parents and Landing Pad Kids: Intense Parental Support of Grown Children. Journal of Marriage and Family. Published online July 13, 2012:880-896. doi:10.1111/j.1741-3737.2012.00987.x

Coburn KL. Organizing a ground crew for today’s helicopter parents. About Campus. Published online July 2006:9-16. doi:10.1002/abc.167

Vinson K. Hovering Too Close: The Ramifications of Helicopter Parenting in Higher Education. Georgia State University Law Review. 2013;29:423.

Jeynes WH. The Relationship Between Parental Involvement and Urban Secondary School Student Academic Achievement. Urban Education. Published online January 2007:82-110. doi:10.1177/0042085906293818

Sui-Chu EH, Willms JD. Effects of Parental Involvement on Eighth-Grade Achievement. Sociology of Education. Published online April 1996:126. doi:10.2307/2112802

Carney-Hall KC. Understanding current trends in family involvement. New Directions for Student Services. Published online 2008:3-14. doi:10.1002/ss.271

LeMoyne T, Buchanan T. DOES “HOVERING” MATTER? HELICOPTER PARENTING AND ITS EFFECT ON WELL-BEING. Sociological Spectrum. Published online July 2011:399-418. doi:10.1080/02732173.2011.574038

Locke JY, Campbell MA, Kavanagh D. Can a Parent Do Too Much for Their Child? An Examination By Parenting Professionals of the Concept of Overparenting. Aust j guid couns. Published online December 2012:249-265. doi:10.1017/jgc.2012.29

Odenweller KG, Booth-Butterfield M, Weber K. Investigating Helicopter Parenting, Family Environments, and Relational Outcomes for Millennials. Communication Studies. Published online July 28, 2014:407-425. doi:10.1080/10510974.2013.811434

Segrin C, Woszidlo A, Givertz M, Montgomery N. Parent and Child Traits Associated with Overparenting. Journal of Social and Clinical Psychology. Published online June 2013:569-595. doi:10.1521/jscp.2013.32.6.569

Schiffrin HH, Liss M. The Effects of Helicopter Parenting on Academic Motivation. J Child Fam Stud. Published online February 6, 2017:1472-1480. doi:10.1007/s10826-017-0658-z

Schiffrin HH, Liss M, Miles-McLean H, Geary KA, Erchull MJ, Tashner T. Helping or Hovering? The Effects of Helicopter Parenting on College Students’ Well-Being. J Child Fam Stud. Published online February 9, 2013:548-557. doi:10.1007/s10826-013-9716-3

Deci EL, Ryan RM. The “What” and “Why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry. Published online October 2000:227-268. doi:10.1207/s15327965pli1104_01

Ryan RM, Deci EL. Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions. Contemporary Educational Psychology. Published online January 2000:54-67. doi:10.1006/ceps.1999.1020

Deci EL, Ryan RM. The Paradox of Achievement. In: Improving Academic Achievement. Elsevier; 2002:61-87. doi:10.1016/b978-012064455-1/50007-5