هیجانات اصلی و تأثیرات آنها بر زندگی

احساسات می توانند نقش مهمی در نحوه تفکر و رفتار شما داشته باشند. احساساتی که هر روز تجربه می‌کنید می‌توانند شما را وادار کنند که دست به عمل بزنید و بر تصمیماتی که در مورد زندگی خود می‌گیرید، چه بزرگ و چه کوچک، تأثیر بگذارد. در این مقاله قصد داریم هیجانات اصلی از قبیل ترس، خشم، شادی، تعجب، انزجار و غم را تعریف کنیم و تأثیر آنها بر زندگی توضیح دهیم. با اسکیمالوژی همراه باشید.

هیجانات و احساسات واکنش‌هایی هستند که انسان در واکنش به رویدادها یا موقعیت‌ها تجربه می‌کند. انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) بیان می‌کند که نوع احساسی که فرد تجربه می‌کند، با شرایطی که باعث ایجاد احساسات می‌شود، تعیین می‌شود. به عنوان مثال، زمانی که یک فرد خبر خوب دریافت می‌کند، احساس شادی می‌کند. وقتی فرد تهدید می‌شود ترس را تجربه می‌کند.

به نظر می‌رسد انواع مختلفی از احساسات بر زندگی روزمره ما حاکم هستند. ما بر اساس خوشحالی، عصبانیت، غمگینی، بی‌حوصلگی یا ناامیدی تصمیم می‌گیریم. ما فعالیت‌ها و سرگرمی‌ها را بر اساس احساساتی که آنها تحریک می‌کنند انتخاب می‌کنیم. درک احساسات و هیجانات اصلی می‌تواند به ما کمک کند تا زندگی را با سهولت و ثبات بیشتری طی کنیم.

احساسات تحت تأثیر شبکه‌ای از ساختارهای به هم پیوسته در مغز هستند که سیستم لیمبیک را تشکیل می‌دهند. ساختارهای کلیدی از جمله هیپوتالاموس، هیپوکامپ، آمیگدال و قشر لیمبیک نقش اساسی در احساسات و پاسخ‌های رفتاری دارند.

روانشناسان سعی کرده‌اند انواع مختلفی از احساسات را که افراد تجربه می‌کنند شناسایی کنند. تا به امروز چندین نظریه مختلف برای دسته‌بندی، تعریف و توضیح احساساتی که افراد احساس می‌کنند پدید آمده است.

هیجانات اصلی

پل اکمن (Paul Echman) یکی از پژوهشگران برتر و مشهور در حوزه‌ی بررسی هیجانات و احساسات است. او در طول دهه‌ی ۱۹۷۰ شش هیجان اصلی را شناسایی کرد که به عقیده او در تمام فرهنگ‌های بشری به طور جهان‌شمول تجربه شده است. احساسات و هیجاناتی که او شناسایی کرد شامل شادی، غم، انزجار، ترس، تعجب و خشم بود.

هیجانات مرکب

رابرت بلاچیک یکی دیگر از نظریه‌پردازان حوزه هیجانات، معتقد است که احساسات می‌توانند با یکدیگر ترکیب شوند درست مانند رنگ‌ها که می‌توانند برای ایجاد یک رنگ دیگر با یکدیگر درهم‌آمیخته شوند.

بر اساس نظریه بلاچیک هیجانات اصلی‌ چیزی شبیه به بلوک‌های سازنده عمل می‌کنند و احساسات و هیجانات پیچیده‌تر و مرکب گاهی اوقات ترکیبی از احساسات اولیه و هیجانات اصلی هستند. به عنوان مثال احساساتی مانند شادی و اعتماد را برای ایجاد عشق با یکدیگر ترکیب می‌شوند.

یک مطالعه در سال 2017 نشان می‌دهد که تعداد هیجانات اصلی بسیار بیشتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد است. در مطالعه منتشر شده در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم، محققان 27 دسته مختلف از احساسات و هیجانات را شناسایی کردند.

محققان معقتدند که افراد به جای اینکه احساسات و هیجانات اصلی را به صورت مجزا از یکدیگر تجربه کنند، آنها را در یک پیوستار و به صورت طیفی از احساسات تجربه می‌کنند. بیایید نگاهی دقیق‌تر به برخی از انواع اساسی احساسات بیندازیم و تأثیر آنها بر رفتار خود را بررسی کنیم.

شش نوع اساسی از هیجانات اصلی

شادی

در بین انواع مختلف هیجانات اصلی، مردم بیشتر از همه برای کسب شادی تلاش می‌کنند. شادی اغلب به عنوان یک حالت هیجانی خوشایند تعریف می‌شود که مشخصه‌های آن عبارت‌اند از احساس رضایت، لذت، قددرانی، رضامندی و بهزیستی.

تحقیقات در مورد شادی از دهه 1960 در تعدادی از رشته‌ها، از جمله شاخه‌ای روانشناسی به نام روانشناسی مثبت افزایش یافته است.

در حالی که شادی یکی از احساسات اساسی و هیجانات اصلی انسان در نظر گرفته می‌شود، چیزهایی که ما فکر می‌کنیم شادی را ایجاد می‌کنند، به شدت تحت تأثیر فرهنگ هستند. به عنوان مثال، تأثیرات فرهنگ عامه بر این نکته تأکید دارد که دستیابی به چیزهای خاصی مانند خرید خانه یا داشتن یک شغل پردرآمد باعث شادی می‌شود.

واقعیت‌هایی که در واقع به شادی کمک می‌کنند، اغلب بسیار پیچیده‌تر و به شدت فردی‌تر هستند. مردم مدت‌ها بر این باور بودند که شادی و سلامتی به هم مرتبط هستند، و تحقیقات از این ایده حمایت می‌کند که شادی می‌تواند در سلامت جسمی و روانی نقش داشته باشد.

شادی با پیامدهای مختلفی از جمله افزایش طول عمر و افزایش رضایت زناشویی مرتبط است. برعکس، ناراحتی با انواع پیامدهای سلامتی ضعیف مرتبط است.

به عنوان مثال، استرس، اضطراب، افسردگی و تنهایی با مواردی مانند کاهش ایمنی، افزایش التهاب و کاهش امید به زندگی مرتبط است.

غمگینی

غمگینی نوع دیگری از احساسات اساسی و هیجانات اصلی است که اغلب به عنوان یک حالت عاطفی گذرا تعریف می‌شود که با احساس ناامیدی، اندوه، ناامیدی، بی‌علاقگی و خلق پایین مشخص می‌شود.

مانند سایر احساسات، غم و اندوه چیزی است که همه افراد هر از گاهی آن را تجربه می‌کنند. در برخی موارد، افراد ممکن است دوره‌های طولانی و شدید غمگینی را تجربه کنند که می‌تواند به افسردگی تبدیل شود. غم و اندوه را می‌توان به روش های مختلفی بیان کرد که عبارتند از:

• گریه
• خلق پایین
• بی‌حالی
• سکوت
• کناره‌گیری از دیگران

نوع و شدت غم و اندوه بسته به علت اصلی ممکن است متفاوت باشد و نحوه برخورد افراد با چنین احساساتی نیز متفاوت است.

غم و اندوه اغلب می‌تواند افراد را درگیر مکانیسم‌های مقابله‌ای مانند اجتناب از دیگران، خود درمانی و نشخوار افکار منفی کند. چنین رفتارهایی در واقع می‌تواند احساس غم و اندوه را تشدید و طول مدت هیجان را طولانی کند.

ترس

ترس یک احساس قدرتمند است که می‌تواند نقش مهمی در بقا نیز داشته باشد. هنگامی که با نوعی خطر روبرو می‌شوید و ترس را تجربه می‌کنید، آنچه را که به عنوان پاسخ جنگ یا گریز شناخته می‌شود، تجربه می‌کنید.

در حالت ترس ماهیچه‌های شما منقبض می‌شوند، ضربان قلب و تنفس شما افزایش می‌یابد، و ذهن شما هوشیارتر می‌شود و بدن شما را آماده می‌کند که یا از خطر فرار کند یا بایستد و بجنگد.

این پاسخ به شما کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که برای مقابله موثر با تهدیدات موجود در محیط خود آماده هستید. بیان این نوع احساسات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

•     حالات چهره: مانند گشاد شدن چشم‌ها
•     زبان بدن: تلاش برای پنهان شدن یا فرار از تهدید
•     واکنش‌های فیزیولوژیکی: مانند تنفس سریع و ضربان قلب

البته ترس را همه به یک شکل تجربه نمی‌کنند. برخی از افراد ممکن است نسبت به ترس حساس‌تر باشند و موقعیت‌ها یا اشیاء خاص ممکن است این احساس را تحریک کنند.

ترس پاسخ احساسی به یک تهدید فوری است. ما همچنین می‌توانیم واکنشی مشابه به تهدیدات پیش‌بینی‌شده یا حتی افکارمان در مورد خطرات احتمالی داشته باشیم، و این همان چیزی است که ما معمولاً آن را اضطراب می‌دانیم. برای مثال، اضطراب اجتماعی شامل ترس پیش‌بینی‌شده از موقعیت‌های اجتماعی است.

از سوی دیگر، برخی افراد در واقع به دنبال موقعیت‌های ترس‌آور هستند. ورزش‌های شدید و سایر هیجان‌ها می‌توانند ترس‌آور باشند، اما به نظر می‌رسد برخی از افراد پیشرفت می‌کنند و حتی از چنین احساساتی لذت می‌برند.

قرار گرفتن مکرر در معرض یک شیء یا موقعیت ترس‌آور می تواند منجر به آشنایی و سازگاری شود که می‌تواند احساس ترس و اضطراب را کاهش دهد.

این ایده که قرار گرفتن در معرض محرک ترس‌آور باعث کاهش ترس و اضطراب می‌شوید ایده‌ی زیربنایی نوعی از رواندرمانی به نام مواجهه‌درمانی است که در آن افراد به تدریج در موقعیت کنترل‌شده و ایمن در معرض چیزهایی قرار می‌گیرند که آن‌ها را می‌ترساند. به این شیوه در نهایت، احساس ترس شروع به کاهش می‌کند.

انزجار

انزجار یکی دیگر از شش احساس اصلی اولیه و هیجانات اصلی توصیف‌شده توسط اکمن است. انزجار را می‌توان به روش‌های مختلفی نشان داد از جمله:

• زبان بدن: روی برگرداندن از موضوع انزجار
• واکنش‌های فیزیکی: مانند استفراغ یا عرق کردن
• حالات چهره: مانند چین و چروک بینی

حس انزجار می‌تواند از چیزهای مختلفی ناشی شود، از جمله طعم، بینایی یا بوی ناخوشایند. محققان بر این باورند که این احساس در واکنش به غذاهایی که ممکن است مضر یا کشنده باشند، تکامل یافته است. برای مثال، وقتی افراد بوی بد یا طعم غذاهای بدی را می‌چشند، انزجار یک واکنش معمولی است.

بهداشت نامناسب، عفونت، خون، پوسیدگی و مرگ نیز می‌توانند باعث ایجاد واکنش انزجار شوند. انزجار به عنوان یکی از هیجانات اصلی این ممکن است روش بدن برای اجتناب از چیزهایی باشد که ممکن است ناقل بیماری‌های واگیردار باشند.

مردم همچنین می توانند با مشاهده رفتارهای ناپسند، غیراخلاقی یا شیطانی دیگران، دچار انزجار اخلاقی شوند.

خشم

خشم یکی دیگر از هیجانات اصلی است. خشم می‌تواند یک احساس بسیار قوی باشد که با احساس خصومت، آشفتگی، ناامیدی و دشمنی نسبت به دیگران مشخص می‌شود. مانند ترس، خشم نیز می‌تواند نقشی در واکنش جنگ یا گریز بدن شما داشته باشد.

وقتی یک تهدید باعث ایجاد احساس خشم می‌شود، ممکن است تمایل داشته باشید که خطر را دفع کنید و از خود محافظت کنید. خشم اغلب از طریق زیر ابراز می‌شود:

• حالات چهره: مانند اخم کردن یا خیره شدن
• زبان بدن: مانند گرفتن موضع محکم
• لحن صدا: مانند زمخت صحبت کردن یا فریاد زدن
• پاسخ‌های فیزیولوژیکی: مانند عرق کردن یا قرمز شدن
• رفتارهای پرخاشگرانه: مانند ضربه زدن، لگد زدن یا پرتاب اشیاء

در حالی که خشم اغلب به عنوان یک احساس منفی در نظر گرفته می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند چیز خوبی باشد. خشم به عنوان یکی از هیجانات اصلی می‌تواند در کمک به روشن شدن نیازهای شما در یک رابطه، سازنده باشد و همچنین می‌تواند شما را تشویق کند که اقدامی انجام دهید و راه‌حل‌هایی برای چیزهایی که شما را آزار می‌دهند پیدا کنید.

با این حال، خشم زمانی که بیش از حد باشد یا به شیوه‌های ناسالم، خطرناک یا مضر برای دیگران ابراز شود، می‌تواند به یک مشکل تبدیل شود. خشم کنترل‌نشده می‌تواند به سرعت به پرخاشگری، سوءاستفاده یا خشونت تبدیل شود.

این نوع احساسات می‌تواند پیامدهای روحی و جسمی داشته باشد. عصبانیت کنترل‌نشده می‌تواند تصمیم‌گیری منطقی را دشوار کند و حتی می‌تواند بر سلامت جسمانی شما تأثیر بگذارد.

خشم با بیماری‌های عروق کرونری قلب و دیابت مرتبط است. همچنین با رفتارهایی که خطرات سلامتی را به همراه دارد مانند رانندگی پرخاشگرانه، مصرف الکل و سیگار کشیدن مرتبط است.

تعجب یا غافل‌گیر شدن

تعجب یکی دیگر از شش نوع اصلی احساسات انسانی و هیجانات اصلی است که در ابتدا توسط اکمن توصیف شد. تعجب معمولاً بسیار کوتاه است و با یک واکنش لرزان فیزیولوژیکی به دنبال چیزی غیرمنتظره مشخص می‌شود.

این نوع احساسات می‌تواند مثبت، منفی یا خنثی باشد. برای مثال، یک غافلگیری ناخوشایند ممکن است شامل پریدن شخصی از پشت درخت و ترساندن شما در هنگام رفتن به سمت ماشین باشد.

یک نمونه از یک تعجب دلپذیر این است که به خانه برسید و متوجه شوید که نزدیکترین دوستان شما برای جشن تولد شما جمع شده‌اند. غافلگیری اغلب با موارد زیر مشخص می‌شود:

•     حالات چهره: مانند بالا بردن ابروها، گشاد کردن چشم‌ها و باز کردن دهان
•     پاسخ‌های فیزیکی: مانند پریدن به عقب
•     واکنش‌های کلامی: مانند فریاد زدن، جیغ زدن، یا نفس نفس زدن

غافلگیری نوع دیگری از احساسات است که می‌تواند واکنش جنگ یا گریز را تحریک کند. هنگامی که افراد دچار وحشت می‌شوند، ممکن است یک انفجار آدرنالین را تجربه کنند که به آمادگی بدن برای جنگ یا گریز کمک می‌کند.

غافلگیری می‌تواند تأثیرات مهمی بر رفتار انسان داشته باشد. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده است که مردم تمایل دارند به طور نامتناسبی متوجه رویدادهای غافلگیرکننده شوند.

به همین دلیل است که رویدادهای غافلگیرکننده و غیرعادی در اخبار بیشتر از سایر موضوعات در حافظه ثبت می‌شوند. تحقیقات همچنین نشان داده است که مردم بیشتر تحت تأثیر استدلال‌های غافلگیرکننده قرار می‌گیرند و از اطلاعات غافلگیرکننده بیشتر می‌آموزند.

انواع دیگر احساسات

شش احساس اساسی و هیجانات اصلی توصیف‌شده توسط اکمن تنها بخشی از انواع مختلف احساساتی است که افراد قادر به تجربه آنها هستند. نظریه اکمن نشان می‌دهد که این احساسات و هیجانات اصلی در سراسر فرهنگ‌ها جهان‌شمول هستند.

با این حال، سایر نظریه‌ها و تحقیقات جدید به بررسی انواع مختلف احساسات و نحوه طبقه‌بندی آنها ادامه می‌دهند. اکمن بعداً تعدادی از احساسات دیگر را به فهرست خود اضافه کرد، اما پیشنهاد کرد که برخلاف شش احساس و هیجانات اصلی، لزوماً نمی‌توان همه آنها را از طریق حالات صورت رمزگذاری کرد. برخی از احساساتی که او بعداً شناسایی کرد عبارتند از:

• لذت
• تحقیر
• قناعت
• خجالت
• هیجان‌زدگی
• احساس گناه
• افتخار به دلیل موفقیت
• تسکین
• رضایت
• شرمندگی

سایر نظریه‌های احساسات

مانند بسیاری از مفاهیم در روانشناسی، همه نظریه‌پردازان در مورد نحوه طبقه‌بندی احساسات یا اینکه واقعاً هیجانات اصلی چیست اتفاق نظر ندارند. در حالی که نظریه اکمن یکی از شناخته‌شده‌ترین نظریه‌ها درباره هیجانات اصلی است، نظریه‌پردازان دیگر ایده‌های خود را در مورد اینکه چه احساساتی هسته تجربه انسانی را تشکیل می‌دهند، ارائه کرده‌اند.

به عنوان مثال، برخی از محققان پیشنهاد کرده‌اند که تنها دو یا سه نوع از هیجانات اصلی وجود دارد. دیگران پیشنهاد کرده‌اند که احساسات در یک سلسله‌مراتب وجود دارند. سپس هیجانات اصلی مانند عشق، شادی، تعجب، خشم و غم را می‌توان به احساسات ثانویه تقسیم کرد. به عنوان مثال، عشق از احساسات ثانویه مانند محبت و اشتیاق تشکیل شده است.

سپس ممکن است این احساسات ثانویه بیشتر به آنچه به عنوان احساسات ثالثیه شناخته می‌شود، تجزیه شوند. عاطفه ثانویه محبت شامل احساسات ثالثیه مانند دوست داشتن، مراقبت، شفقت و مهربانی است.

یک مطالعه جدیدتر نشان می‌دهد که حداقل 27 احساس متمایز وجود دارد که همه آنها بسیار به هم مرتبط هستند. پس از تجزیه و تحلیل پاسخ بیش از 800 مرد به بیش از 2000 کلیپ ویدیویی، محققان یک نقشه تعاملی ایجاد کردند تا نشان دهند که چگونه این احساسات با هم مرتبط هستند.

داچر کلتنر، محقق ارشد، مدیر دانشکده مرکز علمی  Greater Good، توضیح داد: «ما دریافتیم که 27 بعد متمایز، نه شش تا، برای توضیح روشی که صدها نفر به طور قابل اعتماد احساس خود را در پاسخ به هر ویدیو گزارش کردند، ضروری است.

به عبارت دیگر، احساسات حالت‌هایی نیستند که به صورت مجزا رخ دهند. در عوض، این مطالعه نشان می‌دهد که طیف‌هایی از احساسات وجود دارد و این احساسات مختلف عمیقاً به هم مرتبط هستند.

آلن کوئن، نویسنده اصلی این مطالعه و دانشجوی دکترای علوم اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، پیشنهاد می‌کند که شفاف‌سازی بهتر ماهیت احساسات ما می‌تواند نقش مهمی در کمک به دانشمندان، روان‌شناسان و پزشکان داشته باشد تا بفهمند که چگونه هیجانات، زیربنای فعالیت مغز، رفتار، و خلق هستند. با ایجاد درک بهتر از این حالات، او امیدوار است که محققان بتوانند درمان‌های پیشرفته‌ای را برای اختلالات روانی پیدا کنند.

سخن پایانی

احساسات نقش مهمی در نحوه زندگی ما دارند، از تأثیرگذاری بر نحوه تعامل ما با دیگران در زندگی روزمره تا تأثیرگذاری بر تصمیماتی که می‌گیریم. با درک برخی از انواع مختلف احساسات، می‌توانید درک عمیق‌تری از نحوه بیان این احساسات و تأثیر آنها بر رفتار خود به دست آورید. در این مقاله شما با هیجانات اصلی خود و سایر هیجانات و احساسات آشنا شدید.