اختلال اضطراب بیماری (که قبلاً هیپوکندریازیس یا خودبیمارانگاری نامیده می‌شد) یک اختلال روان‌شناختی است که با نگرانی بیش از حد در مورد داشتن بیماری یا ابتلا به یک بیماری جدی تعریف می‌شود. افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری، با وجود معاینه فیزیکی و نتایج منفی آزمایش‌ها، در مورد ابتلا یا داشتن یک بیماری جدی اضطراب یا ترس مداوم را تجربه می‌کنند.
مقدمه
اختلال اضطراب بیماری یک بیماری مزمن روانپزشکی است که در آن فرد بدون علائم پزشکی نگران ابتلا به بیماری است یا احساس می‌کند که شدیداً در معرض خطر ابتلا به آن است. این بیماری معمولاً در اوایل و اواسط بزرگسالی ظاهر می‌شود و به نظر می‌رسد مردان و زنان را به طور یکسان تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به اضطراب بیماری ممکن است یک وضعیت پزشکی داشته باشند یا نداشته باشند، اما معمولاً در بیشتر موارد هیچ بیماری جدی وجود ندارد.
اختلال اضطراب بیماری با نگرانی بیش از حد در مورد داشتن یا ابتلا به یک بیماری جدی تعریف می‌شود. افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری (IAD) اضطراب مداوم یا ترس از ابتلا یا داشتن یک بیماری جدی را تجربه می‌کنند که بر زندگی روزمره آنها تأثیر منفی زیادی می‌گذارد. ترس آنها با وجود معاینه فیزیکی و نتایج منفی آزمایش‌های پزشکی همچنان ادامه پیدا می‌کند.
افرادی که از اختلال اضطراب بیماری رنج می‌برند بیش از حد به احساسات طبیعی بدن (مانند عملکرد هضم یا تعریق) توجه می‌کنند و این احساسات را به عنوان نشانه‌هایی از بیماری‌های شدید تفسیر می‌کنند. به عنوان مثال فرد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری ممکن است بر اساس تغییرات جزئی در ضربان نبض، تعریق یا سطح انرژی نگران ابتلا به هپاتیت یا ایدز باشد.
علت‌شناسی اختلال اضطراب بیماری
تاکنون علت اختلال اضطراب بیماری به طور دقیق مشخص نشده است، اما استرس‌های زندگی ممکن است در برخی موارد مقدم بر بروز علائم باشد، و سابقه سوءاستفاده در دوران کودکی یا بیماری جدی در دوران کودکی ممکن است یک عامل خطر برای ایجاد علائم در آینده باشد.
به نظر نمی‌رسد برای این اختلال علت ژنتیکی وجود داشته باشد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که فرزندان والدینی که این اختلال را دارند بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند، زیرا آنها ممکن است اضطراب بیماری را از والدین خود الگوبرداری کنند.
علاوه بر این، اضطراب بیماری با ویژگی شخصیتی روان‌رنجورخویی مرتبط است. این ویژگی استعداد فرد را در برابر اضطراب و افسردگی پیش‌بینی می‌کند. به طور کلی عوامل زیر با اختلال اضطراب بیماری مرتبط هستند:
- افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری ممکن است احساسات طبیعی بدن را بسیار ناراحت‌کننده تجربه کنند و تغییرات جزئی در قسمت‌های مختلف بدن را نشانه‌ی یک بیماری جدی در نظر بگیرند.
- اگر فرد در خانواده‌ای بزرگ شده باشد که در آن محور اغلب مباحث اضطراب‌ها و نگرانی‌های سلامتی بوده است و یا اگر والدین بیش از حد در مورد بیماری و سلامت نگران بوده باشند ممکن است فرد به اختلال اضطراب بیماری دچار شود.
- اگر فردی در دوران کودکی خود به یک بیماری جدی مبتلا شده باشد یا اینکه والدین یا خواهر و بردارش دچار یک بیماری جدی بوده باشند در معرض خطر ابتلا به اختلال اضطراب بیماری قرار دارد.
- افرادی که یک اختلال اضطرابی زمینه‌ای مانند اختلال اضطراب فراگیر دارند نیز در معرض خطر ابتلا به اضطراب بیماری هستند.
- در نهایت کسی که در اینترنت وقت زیادی را با جستجوی مطالب مرتبط با بیماری صرف کند ممکن است در معرض خطر ابتلا به اضطراب بیماری قرار بگیرد.
همه‌گیرشناسی
از آنجایی که اختلال اضطراب بیماری یک تشخیص نسبتاً جدید است (این بیماری اولین بار در سال ۲۰۱۳ در پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی معرفی شد) میزان شیوع و همه‌گیری آن معلوم نیست.
با توجه به اینکه اختلال اضطراب بیماری در واقع جایگزین اختلال خودبیمارانگاری (هیپوکندریازیس) شده است تخمین زده می‌شود که حدود ۲۵ درصد بیماران خودبیمارانگار مبتلا به اضطراب بیماری باشند. در کلینیک‌های روانپزشکی و روانشناسی ۰/۷۵ درصد افراد مبتلا به این اختلال هستند و در جمعیت عمومی حدود ۰/۱ درصد افراد به اختلال اضطراب بیماری مبتلا می‌شوند.
در میان نوجوانان اضطراب بیماری شایع است و بین دختر و پسر میزان شیوع آن تفاوتی ندارد. این اختلال با افزایش سن بیشتر می‌شود و در بین افرادی که بیکار و کم‌سواد هستند شایع‌تر است.
تشیخص
افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری اغلب به دنبال مراقبت‌های پزشکی هستند نه مراقبت‌های بهداشت روان. تشخیص اختلال اضطراب بیماری معمولاً برای اولین بار توسط پزشکان عمومی مطرح می‌شود که علی‌رغم معاینه فیزیکی معمولی، بررسی‌های آزمایشگاهی، و اطمینان‌های مکرر، بیماران همچنان به نگرانی و اضطراب شدید ناتوان‌کننده در مورد یک بیماری جدی پزشکی ادامه می‌دهند. این بیماران اغلب نشانه‌های جسمی ندارند و اگر نشانه‌های جسمانی وجود داشته باشد، خیلی خفیف هستند.
اگر فرد به یک بیماری مبتلا باشد میزان نگرانی و مشغله‌ی ذهنی او به وضوح بیش از حد و نامتناسب با آن بیماری است.
بیماران مبتلا به اختلال اضطراب بیماری معمولاً هنگامی که پاسخ منفی آزمایش‌ها و معاینات پزشکی را مبنی بر عدم ابتلا به بیماری دریافت می‌کنند به این نتیجه می‌رسند که این دکترها نتوانسته‌اند بیماری او را تشخیص دهند و به یک پزشک دیگر مراجعه می‌کنند.
آنها باور دارند که پزشک‌های قبلی بی‌سواد یا ناتوان بوده‌اند یا به جزئیات اصلی دقت نکرده‌اند و در نتیجه نتوانسته‌اند بیماری جدی آنها را تشخیص دهند.
افرادی که دچار اضطراب بیماری هستند عموماً در حال وارسی قسمت‌های بدن خود برای پیدا کردن سرنخ‌های بیماری مانند ضایعات پوستی هستند. این بیماران بیش از حد به مرگ و ناتوانی فکر می‌کنند.
آنها همچنین ممکن است در مورد مرگ و ناتوانی بیش از حد فکر کنند. آنها چنان مشغول رفتارهای کنترل بدن و نگرانی‌های سلامتی خود هستند که ممکن است عملکرد اجتماعی و شغلی آنها به طور قابل توجهی مختل شود.
اکثر بیماران مبتلا به اختلال اضطراب بیماری متعلق به یکی از این دو نوع هستند:
- نوع مراقبت‌جویانه. در نوع اختلال اضطراب بیماری بیماران اغلب از سیستم مراقبت‌های بهداشتی زیاد استفاده می‌کنند و مدام پزشک خود را تغییر می‌دهند. آنها ممکن است درخواست تحقیقات و درمان‌های متعدد کنند.
- نوع اجتناب از مراقبت. این بیماران از مراقبت‌های پزشکی اجتناب می‌کنند. آنها با این باور که پزشک یا آزمایش‌ها ممکن است یک بیماری تهدیدکننده زندگی (مانند سرطان) را آشکار کنند، اضطراب شدید دارند.
وجود یک وضعیت پزشکی عمومی مانع از تشخیص اختلال اضطراب بیماری نمی‌شود. یک بیماری پزشکی و اختلال اضطراب بیماری می‌توانند با یکدیگر همراه باشند. هنگامی که یک اختلال پزشکی وجود دارد، زمانی اختلال اضطراب بیماری نیز در نظر گرفته می‌شود که اضطراب‌ها یا دل‌‌مغشولی‌های مرتبط با سلامتی نامتناسب یا بیش از حد باشد.
|
معیارهای تشخیصی DSM-5 برای اختلال اضطراب بیماری A. نگرانی بیش از حد در مورد داشتن یا ابتلا به یک بیماری ناتوان‌کننده یا تهدیدکننده زندگی. B. علائم جسمی وجود ندارد. اگر علائم جسمانی وجود داشته باشد، بیمار از آن ناراحت نیست. اگر یک وضعیت پزشکی وجود داشته باشد یا خطر ابتلا به یک وضعیت پزشکی وجود داشته باشد (به دلیل سابقه خانوادگی)، اضطراب در مورد وضعیت پزشکی (یا وضعیت پزشکی بالقوه قریب الوقوع) بیش از حد است. C. نگرانی و اضطراب بیش از حد در مورد مسائل مربوط به سلامتی. D. فرد رفتارهای نامتناسب و اضافی مرتبط با سلامتی از خود نشان می‌دهد، مانند بررسی مکرر بدن خود برای یافتن نشانه‌های بیماری. E. علائم حداقل ۶ ماه وجود داشته باشد F. نگرانی‌ها و دل‌‌مشغولی‌های مربوط به بیماری با اختلال روانپزشکی دیگری بهتر توضیح داده نمی‌شود.
|
ارزیابی
قبل از تشخیص اختلال اضطراب بیماری باید یک معاینه پزشکی جامع و آزمایش مناسب با توجه به علائم بیمار انجام شود تا احتمال بیماری‌های ارگانیک حذف شود.
یک ارزیابی ساختاریافته توسط مصاحبه‌گر با عنوان “مصاحبه تشخیصی دل‌مشغولی مرتبط با سلامتی” وجود دارد که به تشخیص اختلال اضطراب بیماری کمک می‌کند. این مصاحبه همچنین اختلال اضطراب بیماری را از اختلال نشانه جسمی و افراد سالم متمایز می‌کند.
شکل‌گیری و روند اختلال اضطراب بیماری
پیشرفت و سیر اختلال اضطراب بیماری نامشخص است. به طور کلی تصور می‌شود که اختلال اضطراب بیماری یک وضعیت مزمن، دوره‌ای و عودکننده است که سن شروع آن در اوایل و اواسط بزرگسالی است. همچنین تصور می‌شود که این اختلال در کودکان نادر است، اما شروع اضطراب‌های مربوط به سلامتی می‌تواند در دوران کودکی یا نوجوانی رخ دهد.
در برخی از نمونه‌های مبتنی بر جمعیت، اضطراب مرتبط با سلامت با افزایش سن افزایش می‌یابد، اما در برخی دیگر، اضطراب سلامت در میانسالی به اوج خود می‌رسد. به نظر نمی‌رسد سن افراد مبتلا به اضطراب سلامت بالا در محیط‌های پزشکی با سایر افراد در آن محیط‌ها متفاوت باشد.
درمان اختلال اضطراب بیماری
درمان بیماران مبتلا به اختلال اضطراب بیماری در درجه اول بر کمک به مقابله با اضطراب‌های سلامتی متمرکز است. هدف ارائه‌دهندگان درمانگر باید ایجاد ارتباط و اتحاد درمانی با بیماران باشد تا بیماران در بحث درباره نگرانی‌های سلامت خود احساس راحتی کنند.
نگرانی‌ها و ترس‌های بیماران باید تایید شود. باید از جملاتی مانند “همه‌چیز در ذهن شماست” اجتناب شود. در صورت لزوم، بیمار ممکن است به سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ارجاع داده شود. هنگامی که یک وضعیت پزشکی جدی رد شد و تشخیص اختلال اضطراب بیماری مشخص شد، باید از استفاده بیش از حد از سیستم پزشکی، تصویربرداری غیرضروری، ارجاع به انواع متخصص‌ها و بررسی‌های آزمایشگاهی خودداری شود.
این بیماران در حالت ایده‌آل باید به یک متخصص روان‌شناس یا روانپزشک ارجاع داده شوند. پزشک عمومی باید این ارجاع را با درایت و بدون قضاوت انجام دهد تا بیماران احساس بی‌اعتباری یا رها شدن نکنند.
رواندرمانی
رواندرمانی خط اول درمان برای اختلال اضطراب بیماری است. درمان شناختی-رفتاری (CBT) نوعی رواندرمانی است که بر درمان باورهای ناسازگار شناختی ناکارآمد بیمار و راهبردهای اصلاح رفتار تمرکز دارد.
این درمان ممکن است عادت‌های بیمار در بررسی بیش از حد بدن برای علائم بیماری را برطرف کند. درمان شناختی رفتاری همچنین شامل آموزش در مورد احساسات طبیعی جسمی و تغییرات طبیعی آنها می‌شود. درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی، درمان‌های گروهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد نیز ممکن است مفید باشند.
داروها خط دوم درمان برای اختلال اضطراب بیماری هستند. داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs) در این بیماری مؤثر هستند. به بیمارانی که به درمان ضدافسردگی پاسخ می‌دهند، توصیه می‌شود حداقل ۶ تا ۱۲ ماه از درمان نگهدارنده استفاده کنند، یعنی درمان خود را ادامه دهند.
تشخیص‌های افتراقی
ارزیابی اولیه باید سعی کند هر گونه اختلال پزشکی عمومی را رد کند. پس از حذف ارگانیک بودن، تشخیص‌های مرتبط در فهرست تفاوت‌ها شامل اختلال نشانه جسمی، اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال اضطراب فراگیر و اختلال بدشکلی بدن است.
اختلال نشانه جسمی یک وضعیت روان‌شناختی است که با علائم جسمی مداوم متعدد و دلهره و اضطراب بیش از حد در مورد این علائم مشخص می‌شود. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال اضطراب بیماری به طور معمول نشانه‌های جسمی اندکی را تجربه می‌کنند و بیشتر باور دارند که بیمار هستند.
در اختلال وسواس فکری-عملی بیماران افکار مزاحم و ناخواسته‌ای را تجربه می‌کنند که تنها با انجام رفتارها یا اجبارها تسکین می‌یابند. رفتارهای اجباری که در اختلال وسواس فکری-عملی نشان داده می‌شود، معمولاً تشریفاتی، تکراری و کلیشه‌ای هستند، به عنوان مثال، چک کردن مکرر قفل درها. علاوه بر این، بیماران مبتلا به اختلال وسواس فکر-عملی معمولاً وسواس‌ها و نگرانی‌های بسیار متعدد و گسترده‌تری دارند.
بیماران مبتلا به اختلال اضطراب بیماری ممکن است افکار مزاحم در مورد بیماری را تجربه کنند و رفتارهای اجباری مرتبط با آن را داشته باشند، مانند چک کردن بدن یا جستجوی اطمینان. با این حال، این نگرانی‌ها در درجه اول فقط به سلامت و بیماری مربوط می‌شود و بر خلاف اختلال وسواس فکری- عملی در سایر عرصه‌های زندگی حضور ندارند.
بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) تقریباً در مورد تمام مسائل زندگی روزمره نگرانی و ترس بیش از حد دارند. آنها ممکن است متشنج، سرگردان و بیش از حد نگران به نظر برسند.
بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر ممکن است در ابتدا به اشتباه مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر تشخیص داده شوند. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال اضطراب بیماری اضطراب‌های خاص مرتبط با سلامتی دارند، در حالی که بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر ممکن است درگیر مسائل مربوط به نگرانی‌های اجتماعی، عاشقانه و شغلی باشند.
اختلال بدشکلی بدن (BDD) یک وضعیت روانپزشکی است که با دل‌مشغولی به نقایص خیالی در ظاهر فیزیکی که برای دیگران آشکار یا به سختی قابل توجه نیستند مشخص می‌شود. بیماران مبتلا به اختلال بدشکلی بدنی ممکن است رفتارهای تکراری مانند چک کردن بدن و بررسی‌های مکرر خود در آینه داشته باشند. با این حال، بر خلاف اختلال اضطراب بیماری، بیماران مبتلا به بدشکلی بدنی نگران بیمار بودن نیستند. آنها دل‌مشغول زشت بودن یا ناجذاب بودن هستند.
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی اختلال اضطراب بیماری برای آن دسته از بیمارانی که به موقع برای ارزیابی روانپزشکی ارجاع شده‌اند بهتر است. علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهد که بیمارانی که اهل همکاری، بردبار و امیدوار هستند، معمولاً نتایج بهتری دارند. اگر بیمار به رواندرمانی، دارو یا هر دو به خوبی پاسخ دهد، پیش‌آگهی خوب است. با این حال، اگر بیمار علائم شدید اختلال اضطراب بیماری را تجربه کند که نسبت به داروهای روانپزشکی و رواندرمانی مقاوم است، پیش‌آگهی بد می‌شود.
عوارض
اختلال اضطراب بیماری ممکن است به طور قابل توجهی در زندگی شخصی و روابط بیمار اختلال ایجاد کند. این اختلال می‌تواند از عملکرد طبیعی بیمار در زندگی روزمره جلوگیری کند و ممکن است باعث ناتوانی شدید او شود. علاوه بر این، به دلیل ترس مکرر از بیمار شدن، بیماران ممکن است اغلب از محل کار خود مرخصی بگیرند و باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد شغلی آنها شود.
عوارض دیگر شامل مشکلات مالی ناشی از ویزیت‌های مکرر و صورت حساب‌های پزشکی است. این بیماران همچنین در معرض خطر بالایی برای ابتلا به بیماری روانپزشکی دیگری مانند اختلال افسردگی اساسی، سایر اختلالات اضطرابی یا اختلال شخصیت هستند.
آموزش بیمار
آموزش به بیمار اساسی‌ترین بخش مدیریت موفق اختلال اضطراب بیماری است. پزشکان و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید از اظهارات همدلانه برای تقویت اتحاد درمانی استفاده کنند.
ارتقاء عملکرد تیم سلامت
برای پزشکان عمومی، داخلی و پزشکان خانواده بسیار مهم است که در مورد اختلال اضطراب بیماری اطلاعات کافی داشته باشند تا این اختلال روانپزشکی به درستی شناسایی و درمان شود. اختلال اضطراب بیماری می‌تواند بار عظیمی بر سیستم مراقبت‌های بهداشتی ایجاد کند زیرا ارائه‌دهندگان ممکن است تحقیقات و تصویربرداری گران‌قیمت و غیرضروری را تجویز کنند.
هنگامی که اختلال اضطراب بیماری شناسایی شد، تیم مراقبت‌های اولیه باید با تیم سلامت روان همکاری نزدیک داشته باشد تا مراقبت‌های مشترک برای بیمار ارائه شود.
اختلال اضطراب بیماری چگونه بر روابط تأثیر می‌گذارد؟
نگرانی در مورد بیماری ممکن است آنقدر شدید باشد که به یکی از ویژگی‌های اصلی هویت و خودپنداره فرد تبدیل شود: سلامت به موضوع تکراری گفتگوها تبدیل می‌شود و هر رویداد استرس‌زای زندگی باعث نگرانی‌های بزرگ‌تر می‌شود. این سطح بالای اضطراب می‌تواند دیگران را ناامید کند و منجر به تنش در روابط دوستانه، خانواده یا روابط شغلی شود.
آیا اضطراب بیماری با گذشت زمان کاهش می‌یابد؟
اختلال اضطراب بیماری یک وضعیت مزمن است که به طور کلی در طول زمان پایدار است، اما مشخص شده است که علائم آن در مواقع استرس یا پس از رویدادهای آسیب‌زا افزایش یافته یا تحریک می‌شود. اما حتی با وجود اینکه این وضعیت پایدار است و احساسات اضطرابی ادامه دارند، رواندرمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا نگرانی‌های خود را به حداقل برسانند و یاد بگیرند که از مختل شدن زندگی توسط افکار مرتبط با بیماری در زندگی‌شان جلوگیری کنند.
ارتباط با ما
برای ارتباط با ما در انتهای مطلب کامنت بگذارید. علاوه بر این می‌توانید در اینستاگرام و تلگرام ما را دنبال کنید.
اینستاگرام: schema.therapy
تلگرام: psychologistnetes
ایمیل: schemalogy@yahoo.com
References
