رابطه بین ترومای دوران کودکی، بی لذتی اجتماعی و ماده خاکستری مغز

مطالعه جدیدی که در ژورنال Brain Imaging and Behavior منتشر شده است، بین آسیب‌های دوران کودکی، بی لذتی اجتماعی و حجم ماده خاکستری مغز را رابطه‌ای را به دست آورده است. این تحقیق نشان داد که افراد مبتلا به ترومای متوسط تا شدید دوران کودکی سطوح بالاتری از بی لذتی اجتماعی را تجربه کرده‌اند و تفاوت‌هایی در ماده خاکستری نشان می‌دهند.

مقدمه ترومای دوران کودکی، بی لذتی اجتماعی و ماده خاکستری

پیامدهای ترومای دوران کودکی در چند دهه اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. مشخص شده است که تروماهای دوران کودکی یک عامل خطر برای اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی و افسردگی است.علاوه بر این طرحواره‌درمانی نیز نشان داده است که تروماهای دوران کودکی توانایی ایجاد طرحواره‌های ناسازگار اولیه مانند رهاشدگی، محرومیت عاطفی و … هستند که به نوبه‌ی خود با نشانه‌های اختلالات روانی و بی لذتی اجتماعی رابطه دارند.

ماده خاکستری مغز در افرادی که مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی و اختلال افسردگی هستند نسبت به افراد سالم تفاوت‌هایی دارد.

بی لذتی اجتماعی وضعیتی است که در آن افراد از تعاملات اجتماعی لذت کمی را تجربه می‌کنند. آن‌ها همچنین تماس اجتماعی با دوستان و خانواده‌ی خود را کاهش می‌دهند. مشخص شده است که لی‌لذتی اجتماعی یکی از علائمی است که در اختلال افسردگی و اختلال اسکیزوفرنی مشاهده می‌شود. بررسی هر سه عامل (بی‌لذتی اجتماعی، افسردگی و اسکیزوفرنی) ممکن است روشن کند که چه چیزی افراد را مستعد ابتلا به افسردگی یا اسکیزوفرنی می‌کند.

روش

در این پژوهش محققان 43 فرد سالم را که ترومای متوسط تا شدید دوران کودکی را گزارش کرده بودند و 68 نفر دیگر را که تروماهای دوران کودکی اندک یا بدون ترومای کودکی گزارش کرده بودند، انتخاب کردند. سطوح آسیب‌های دوران کودکی با استفاده از پرسشنامه ترومای دوران کودکی (Childhood Trauma Questionnaire) تعیین شد. آزمودنی‌ها مقیاس تجدیدنظر‌شده بی‌لذتی اجتماعی (Revised Social Anhedonia Scale) و پرسشنامه افسردگی بک (Beck Depression Inventory) را نیز تکمیل کردند. علاوه بر این، ماده خاکستری با استفاده از اسکنر تشدید مغناطیسی (magnetic resonance scanner) مورد اندازه‌گیری قرار گرفت.

• پرسشنامه ترومای دوران کودکی (CTQ) ابزاری است که به طور گسترده توسط روانشناسان برای شناسایی و اندازه‌گیری شیوع ترومای دوران کودکی استفاده می‌شود. این پرسشنامه به صورت خودگزارش‌دهی است و پاسخ‌دهندگان پاسخ ها را بر اساس مقیاس لیکرت پنج درجه‌ای انتخاب می‌کنند. مدت زمان لازم برای تکمیل این پرسشنامه حدود ۵ دقیقه است.
• پرسشنامه افسردگی بک دارای بیست و یک سال است که تمامی نشانه‌های افسردگی را تحت پوشش قرار می‌دهد.
• پرسشنامه بی لذتی اجتماعی (RSAS) دارای ۴۰ آیتم است که این موارد را اندازه‌گیری می‌کند: بی‌تفاوتی اسکیزوئید، معاشرت‌پذیری، عدم لذت اجتماعی و بی‌تفاوتی نسبت به دیگران.

نتایج

تجزیه و تحلیل این مجموعه داده نشان داد که گروه آزمایش (آنهایی که سطح بالایی از تروماهای دوران کودکی داشتند) نسبت به گروه کنترل دارای سطوح بسیار بالاتری از بی‌لذتی اجتماعی بودند. تفاوتی بین گروه‌ها در سطوح افسردگی وجود نداشت. اسکن‌های مغزی نشان داد که افراد مبتلا به تروماهای دوران کودکی دارای نواحی خاصی از لوب‌های آهیانه‌ای، گیجگاهی و پس‌سری هستند که بزرگ‌تر از گروه کنترل بود.

به طور خاص، نتایج نشان داد که حجم در لوب آهیانه تحتانی چپ (IPL) و قشر پیش‌پیشانی پشتی جانبی راست (DLPFC) به طور قابل توجهی با بی‌لذتی اجتماعی مرتبط است. این نتایج در مورد نمرات جنسیت، سن و IQ صادق بود. مطالعات قبلی نشان داده بود که این دو حوزه، IPL و DLPFC، در فعالیت‌های اجتماعی نقش داشته‌اند.

این یافته‌ها با مطالعات قبلی که نشان داده‌اند افراد مبتلا به بی لذتی اجتماعی دارای ناهنجاری‌هایی در نواحی اجتماعی مغز هستند، مطابقت دارد. تیم تحقیقاتی می‌گوید: «نتایج مدل میانجی‌گری ما از این فرضیه که ترومای دوران کودکی ممکن است از طریق ساختار مغز در مناطق مرتبط با حمایت و شناخت اجتماعی با بی لذتی اجتماعی مرتبط باشد».

محدودیت‌ها

محدودیت‌ها شامل مدل خود گزارشی برای ارزیابی تروماهای دوران کودکی است. علاوه بر این، شرکت کنندگان باید دوران کودکی خود را به صورت گذشته در نظر بگیرند و ممکن است خطاهای احتمالی رخ دهد. محدودیت دیگر شامل استفاده از افراد سالم است، افراد مبتلا به ترومای دوران کودکی که دچار اسکیزوفرنی یا افسردگی نیز شده بودند ممکن است نتایج متفاوتی به همراه داشته باشند. سوم، طرح تحقیق مقطعی بود و ممکن است تفاوت‌های گیج‌کننده‌ای بین شرکت‌کنندگان وجود داشته باشد که می‌توانست نتایج را منحرف کند.

با وجود این، محققان احساس می‌کنند که ممکن است سهم معناداری در درک پیامدهای ترومای دوران کودکی و عواملی داشته باشند که ممکن است فرد را در برابر بی لذتی اجتماعی و احتمالاً افسردگی یا اسکیزوفرنی آسیب‌پذیر کند.

Childhood trauma is associated with social anhedonia and brain gray matter volume differences in healthy subjects