درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) نوعی رواندرمانی است. هدف اصلی آن کمک به افراد است که به طور مستقیم به خاطرات ناراحت‌کننده دسترسی پیدا کنند و هر گونه آسیب طولانی مرتبط با آنها را پردازش کنند.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) در ابتدا توسط دکتر فرانسین شاپیرو در سال 1987 به عنوان تکنیکی برای درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ایجاد شد.
این درمان همچنین برای تروماهایی مانند اقدام نظامی، سوءاستفاده فیزیکی یا جنسی یا حوادث جدی که افراد نمی‌توانند تروما را پردازش کنند به کار می‌روند.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) یک رواندرمانی است که از تحریک ریتمیک چپ-راست (دو طرفه) برای کمک به بهبودی افراد از ضربه روانی یا سایر تجربه‌های ناراحت‌کننده زندگی استفاده می‌کند.
تصور می‌شود که تحریک دو طرفه، همراه با تمرکز بر خاطره آسیب‌زا، تأثیر عاطفی حافظه را کاهش می‌دهد. سپس، درمانجو می‌تواند شروع به بهبودی از ترس و درد ناشی از ضربه‌ای که تجربه کرده است بکند. با گذشت زمان، قرار گرفتن در معرض این خاطرات، پاسخ منفی درمانجو را به آنها کاهش می‌دهد یا از بین می‌برد.
حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) ابتدا در اواخر دهه 1980 توسط روانشناس فرانسین شاپیرو برای درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ایجاد شد. به عنوان یک رویکرد درمانی، درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) بر اساس چندین نظریه روان درمانی، از جمله مفاهیم درمان شناختی رفتاری (CBT) است.
بر خلاف سایر اشکال درمانی که بر تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناشی از تجربیات ناراحت کننده تمرکز می‌کنند، درمان EMDR مستقیماً بر روی خاطره خاص تمرکز می‌کند تا نحوه ذخیره آن در مغز را تغییر دهد.
نظریه آسیب‌شناسی روانی
انسان‌ها نظام فیزیولوژیکی ذاتی‌ای دارند که برای پردازش اطلاعات به قصد سلامت روانی تنظیم شده است. این نظام پردازش اطلاعات ذاتی و انطباقی است. به طور خلاصه آسیب روانی موقعی روی می‌دهد که این نظام پردازش اطلاعات مختل شده باشد. تجربه‌های آسیب‌زای زندگی الگوی بیمارگون عواطف، رفتارها، شناخت‌ها، احساس‌ها و ساختارهای هویتی ناشی از آنها را راه‌اندازی می‌کند. ساختارهای بیمارگون بر اثر پردازش نشدن اطلاعات شکل می‌گیرند.
بدین صورت که اطلاعات آسیب زا در زمان رویداد ناراحت‌کننده به شکل ساکن، حل نشده، و ثابت نگهداری و در دستگاه عصبی به شکل وابسته به موقعیت حفظ می‌شود. به عبارت استعاری، رویداد آسیب‌زا در فیزیولوژی اعصاب گیر می‌کند یا قفل می‌شود.
تکنیکهای حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) معمولاً یک تا دو بار در هفته و در مجموع 6 تا 12 جلسه توسط متخصصان آموزش دیده و واجد شرایط ارائه درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR) انجام می‌شود.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) شامل هشت مرحله است که بر گذشته، حال و آینده تمرکز دارد. هر مرحله به شما کمک می‌کند تا با پریشانی عاطفی و آسیب‌های روحی کار کنید، سپس مهارت‌های مقابله با استرس فعلی و آینده را بیاموزید.
مرحله 1: بررسی تاریخچه
مرحله اول شامل گرفتن تاریخچه کامل شماست. این مرحله می‌تواند شامل بحث در مورد خاطرات، رویدادها یا تجربه‌های دردناک گذشته و همچنین استرس‌های فعلی شما باشد. بر اساس تاریخچه خود، شما و درمانگرتان یک برنامه درمانی ایجاد می‌کنید که خاطرات یا حوادث خاصی را هدف قرار می‌دهد.
مرحله 2: آماده سازی
در طول این مرحله، درمانگر به شما کمک می‌کند تا راه‌هایی را برای مقابله با استرس و اضطراب، مانند انجام تمرین‌های ذهنی، بیاموزید.
مرحله 3: ارزیابی
ابتدا، درمانگر از شما می‌خواهد یکی از خاطرات هدفمندی را که در مرحله اول تعریف کرده‌اید انتخاب کنید. شما چندین مؤلفه از خاطره هدف را شناسایی خواهید کرد:
- تصویر ذهنی زنده مرتبط با خاطره
- یک باور منفی در مورد خود
- احساسات و هیجانات مرتبط با بدن
همچنین از شما خواسته می‌شود که یک باور مثبت در مورد خود مرتبط با تصویر ذهنی حافظه شناسایی کنید و این باور را بر اساس میزان صحت آن ارزیابی کنید.
مرحله 4: حساسیت زدایی
در حالی که شما بر روی خاطره هدف متمرکز شده‌اید، درمانگر شما را از طریق مجموعه‌ای محرک‌ها راهنمایی می‌کند. این مجموعه‌ها ممکن است شامل حرکات چشم، ضربه‌های لمسی یا صداهای شنوایی باشد.
پس از هر مجموعه تحریکی، درمانگر به شما دستور می‌دهد که ذهن خود را پاک کنید و درباره هر بینش، افکار، خاطرات، احساسات یا تصاویری که به ذهنتان می‌آید، صحبت کنید. اگر هنوز احساسات منفی را تجربه می‌کنید، آنها به کانون بعدی درمان تبدیل خواهند شد. این روند تا زمانی ادامه می‌یابد که خاطره هدف دیگر شما را آزار ندهد.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) برای شکستن هرگونه ارتباط بین خاطرات خاص و علائم منفی طراحی شده است.
مرحله 5: نصب
مرحله پنجم درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) باور مثبتی را که در مرحله سه شناسایی کردید تقویت می‌کند. اگر می‌خواهید باور مثبت خود را به چیز دیگری تغییر دهید، اکنون زمان آن است که این کار را انجام دهید.
وقتی دیگر پریشانی مربوط به خاطره هدف را تجربه نمی‌کنید، درمانگر از شما می‌خواهد که روی باور مثبت خود تمرکز کنید. در حالی که به خاطره هدف و باور مثبت فکر می‌کنید، درمانگر شما را با مجموعه‌های تحریک بیشتری همراهی می‌کند.
مرحله 6: اسکن بدن
پس از اینکه باور مثبت خود را تقویت کردید، درمانگر از شما می‌خواهد که در حین فکر کردن به خاطره هدف و باور مثبت، توجه داشته باشید که آیا واکنش فیزیکی دارید. هدف از این کار شناسایی هرگونه ناراحتی باقیمانده است.
اگر هنوز تنش را تجربه می‌کنید، درمانگر شما را با مجموعه‌های تحریک بیشتری همراهی می‌کند تا زمانی که این تنش برطرف شود.
مرحله 7: بسته شدن
بسته شدن برای پایان دادن به هر جلسه استفاده می‌شود. در طول این مرحله، شما و درمانگرتان درباره گام‌های مثبتی که برداشته‌اید و چگونگی ادامه دادن آنها به صورت روزانه بحث خواهید کرد.
- درمانگر شما ممکن است تکالیف منزل را برای کمک به حفظ پیشرفت بین جلسات تعیین کند. تکالیف معمولی عبارتند از:
- یادداشت‌برداری روزانه که پیشرفت شما و تکنیکهای تمدد اعصابی که یاد می‌گیرید را ردیابی می‌کند.
- ممکن است تشویق شوید که از تصاویری استفاده کنید که به شما امکان می‌دهد تصور کنید که مواجهه تدریجی با ترس های خود چگونه است.
- تکنیک های خودیاری، مانند تجسم، که در آن از تخیل خود برای تجسم یک محیط آرام استفاده می‌کنید.
مرحله 8: ارزیابی مجدد
هر جلسه جدید با ارزیابی مجدد آغاز می‌شود. شما و درمانگرتان در مورد وضعیت روانشناختی فعلی خود و اینکه آیا روشهای درمانی و خودآرام‌سازی موثر هستند صحبت خواهید کرد.
آنها می‌پرسند که آیا خاطرات هدفمندی از جلسه قبل ایجاد شده است یا خیر. در این مرحله، شما همچنین تعیین خواهید کرد که آیا باید روی دیگر خاطرات هدفمندی که در مرحله اول شناسایی کرده اید کار کنید یا خیر.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) برای چه شرایطی مناسب است؟
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) در ابتدا برای درمان PTSD طراحی شده بود، اما اکنون برای درمان انواع شرایط سلامت روان استفاده می‌شود، از جمله:
- اعتیادها
- اضطراب
- درد مزمن
- افسردگی
- اختلالات اشتها
- موارد وحشت زدگی
- اختلال هراس
- فوبیا
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) را می‌توان به تنهایی یا همراه با سایر تکنیک های رواندرمانی مانند CBTو داروها استفاده کرد.
مزایای حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR)
مزایای EMDR فراتر از PTSD و رفع تروما است. برخی از مزایای بالقوه این رویکرد درمانی عبارتند از:
- تفکر منفی را تغییر می‌دهد: درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) می‌تواند به شما کمک کند افکار منفی که ذهن شما را بهم می‌ریزد شناسایی، به چالش بکشید و حتی تغییر دهید.
- درد مزمن را کاهش می‌دهد: تحقیقات نشان می‌دهد که تحریک دو طرفه ناحیه ای از مغز را فعال می‌کند که با آرامش و احساس راحتی همراه است.
- عزت نفس را بهبود می‌بخشد: درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) با هدف قرار دادن خاطرات ناراحت‌کننده و افکار منفی مرتبط با خودتان کار می‌کند. با شناسایی آنها، نحوه پردازش و درمان آنها را یاد می‌گیرید.
- به حداقل صحبت نیاز دارد: در EMDR شما مجبور نیستید تمام جزئیات تجربه دردناک خود را مانند انواع رواندرمانی دیگر فاش کنید. این باعث می‌شود EMDR به ویژه برای افرادی که در صحبت کردن در مورد آسیب خود مشکل دارند مفید باشد.
- نتایج سریع می‌دهد: EMDR به عنوان یک رواندرمانی مختصر طبقه بندی می‌شود. 80٪ تا 90٪ از افراد نتایج مثبت را در سه جلسه اول خود گزارش می‌دهند.
مواردی که باید در نظر بگیرید
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) با عوارض جانبی نسبتا کمی، بی خطر در نظر گرفته می‌شود. اگرچه می‌تواند موثر باشد، اما برخی از مشکلات احتمالی این رویکرد وجود دارد:
- افزایش آگاهی: ممکن است سطح بالایی از احساسات یا احساس فیزیکی را تجربه کنید که فراتر از جلسه درمانی شما طول بکشد. برخی افراد گزارش می‌دهند که در حالی که شروع به پردازش مجدد رویدادهای آسیب‌زا می‌کنند، رویاهای ناخوشایندی را تجربه می‌کنند.
- پتانسیل برای آسیب مجدد: اگر درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) به درستی استفاده نشود، می‌تواند باعث ایجاد احساس آسیب مجدد در افراد شود.
- نیاز به جلسات متعدد: ممکن است مدتی طول بکشد تا اثرات مثبت مشاهده شود. برای برخی، این ممکن است به یک مانع مالی تبدیل شود.
فکر کردن در مورد رویدادهای آسیب‌زا می‌تواند ناراحت کننده باشد، به ویژه در ابتدای درمان. با درمانگر خود کار کنید تا راه هایی برای کنار آمدن با احساسات خود در حین ادامه درمان پیدا کنید.
جلسات درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) ممکن است تا 2 ساعت طول بکشد و درمانجو معمولاً یک تا دو جلسه در هفته شرکت می‌کند. مطالعات نشان داده اند که در طی 12 جلسه، مراجعان می‌توانند از نظر عاطفی از خاطرات آسیب‌زا خود فاصله بگیرند و به جای غرق شدن در احساسات، آنها را به طور انتقادی تجزیه و تحلیل کنند. EMDR اساساً بر دو شکل تحریک متکی است: حرکات چشم و تحریک صوتی یا ارتعاش. قبل از اینکه افراد برای انجام این درمان آماده شوند، اقدامات حیاتی خاصی باید انجام شود.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) ممکن است به بهبود شرایط و اختلالات سلامت روان زیر کمک کند:
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات افسردگی
- اختلال هراس
- بدشکلی بدن
- اختلالات اشتها
- فوبیاها
- اختلالات شخصیتی
- اعتیادها
تاریخچه درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR)
کشف جالبی که در پیدایش حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد در سال ۱۹۸۷ منجر شد، حدود ده سال قبل از آن آغاز شده بود. فرانسیس شاپیرو در سال ۱۹۷۹ در حال به پایان رساندن دوره‌ی دکترای ادبیات انگلیسی بود. اما درست پیش از آنکه رساله‌اش را آغاز کند معلوم شد که سرطان دارد. این رویداد تکان‌دهنده به نقطه عطفی در زندگی او تبدیل شد. او نیویورک را ترک و در دوره دکترای روانشناسی بالینی ثبت نام کرد و با خوش اقبالی با بررسی خودش روشی را کشف کرد که امروزه برای درمان تجربه‌های آسیب‌زا به طور وسیعی به کار برده می‌شود.
شاپیرو یک روز که مشغول قدم زدن در پارک بود به طور اتفاقی حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد را کشف کرد. او متوجه شد که برخی از افکار ناراحت‌کننده ناگهان ناپدید شدند. وقتی این افکار را دوباره به خاطر آورد دیگر به اندازه گذشته ناراحت‌کننده نبودند.
شاپیرو در حالی که از این موضوع شگفت‌زده شده بود دقت کرد و متوجه شد که وقتی افکار ناراحت‌کننده به ذهن او می‌آیند چشمانش به طور خودبه‌خودی و با سرعت به این سو و آن سو حرکت می‌کنند. در این موقع در حالی که روی افکار ناراحت‌کننده متمرکز شده بود عمداْ چشمانش را به حرکت در آورد. باز هم آن افکار ناپدید شدند.
او بعداً این روش را با اشخاص دیگر آزمایش کرد و نتایج مثبت مشابهی به دست آورد. چون تمرکز اولیه بر کاهش اضطراب بر وسیله رویکردهای رفتارهای و روش اصلی آن حرکات هدایت شده‌ی چشم بود او این شیوه جدید را حساسیت زدایی با حرکات چشم نامید. بعدها به این نتیجه رسید که بهترین روش شامل حساسیت زدایی و بازسازی شناختی همزمان خاطرات آسیب‌زاست.
درمان حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) در تاریخ روانشناسی از جمله روش‌هایی است که بسیار اشاعه پیدا کرده است.
ارتباط با ما
برای ارتباط با ما در انتهای مطلب کامنت بگذارید. علاوه بر این می‌توانید در اینستاگرام و تلگرام ما را دنبال کنید.
اینستاگرام: schema.therapy
تلگرام: psychologistnetes
ایمیل: schemalogy@yahoo.com
- EMDR Institute. (2020). Francine Shapiro, Ph.D.Retrieved December 15, 2020, from
https://www.emdr.com - Christman, S. D., Garvey, K. J., Propper, R. E., & Phaneuf, K. A. (2003). Bilateral eye movements enhance the retrieval of episodic memories. Neuropsychology, 17(2), 221–229.
https://doi.org/10.1037/0894-4105.17.2.221 - Jeffries, F. W., & Davis, P. (2012). What is the role of eye movements in eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) for post-traumatic stress disorder (PTSD)? A review. Behavioural and Cognitive Psychotherapy,41(3), 290–300.
https://doi.org/10.1017/s1352465812000793 - American Psychological Association. (2017, May). Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapy.
http://apa.org/ptsd-guideline/treatments/eye-movement-reprocessing - Jongh, A. D., & Broeke, E. T. (2009). EMDR and the anxiety disorders: Exploring the current status. Journal of EMDR Practice and Research,3(3), 133–140.
https://doi.org/10.1891/1933-3196.3.3.133 - Griffioen, B. T., van der Vegt, A. A., de Groot, I. W., & de Jongh, A. (2017, November). The effect of EMDR and CBT on low self-esteem in a general psychiatric population: A randomized controlled trial. Frontiers in Psychology, 8, 1910.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01910 - Cotter, P., Meysner, L., & Lee, C. W. (2017). Participant experiences of eye movement desensitisation and reprocessing vs. cognitive behavioural therapy for grief: Similarities and differences. European Journal of Psychotraumatology, 8(1).
https://doi.org/10.1080/20008198.2017.1375838 - Chen, R., Gillespie, A., Zhao, Y., Xi, Y., Ren, Y., & McLean, L. (2018, April). The efficacy of eye movement desensitization and reprocessing in children and adults who have experienced complex childhood trauma: A systematic review of randomized controlled trials. Frontiers in Psychology, 9, 534.
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00534 - Perlini, C., Donisi, V., Rossetti, M. G., Moltrasio, C., Bellani, M., & Brambilla, P. (2020). The potential role of EMDR on trauma in affective disorders: A narrative review. Journal of Affective Disorders, 269, 1–11.
https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.03.001 - Imširović, F., & Hasanović, M. (2018). Application of EMDR in the treatment of sexual dysfunctionality after hysterectomy—A case report. Psychiatria Danubina, 30(Suppl. 5), 297–301.
- Paauw, C., de Roos, C., Tummers, J., de Jongh, A., & Dingemans, A. (2019). Effectiveness of trauma-focused treatment for adolescents with major depressive disorder. European Journal of Psychotraumatology, 10(1).
https://doi.org/10.1080/20008198.2019.1682931 - Jongh, A. D., & Broeke, E. T. (2007). Treatment of specific phobias with EMDR: Conceptualization and strategies for the selection of appropriate memories. Journal of EMDR Practice and Research,1(1), 46–56.
https://doi.org/10.1891/1933-3196.1.1.46 - Schubert, S., & Lee, C. W. (2009). Adult PTSD and its treatment with EMDR: A review of controversies, evidence, and theoretical knowledge. Journal of EMDR Practice and Research, 3(3), 117–132.
https://doi.org/10.1891/1933-3196.3.3.117 - Shapiro, F. (2009). EMDR solutions II—For depression, eating disorders, performance, and more. W. W. Norton.
- Shapiro, F. (2007). EMDR, adaptive information processing, and case conceptualization. Journal of EMDR Practice and Research, 1(2), 68–87.
https://doi.org/10.1891/1933-3196.1.2.68 - EMDR International Association. (2020, July 22).EMDR practitioners.
https://www.emdria.org/find-a-therapist/ - Wood, E., Ricketts, T., & Parry, G. (2018). EMDR as a treatment for long-term depression: A feasibility study. Psychology and Psychotherapy, 91(1), 63–78.
https://doi.org/10.1111/papt.12145
