اختلال احتکار یا ذخیره کردن چیست؟ تشخیص و درمان

یک فرد مبتلا به اختلال احتکار به طور اجباری تعداد زیادی از اقلام را ذخیره می کند، چه نیاز باشد و چه نباشد. این اختلال می تواند به درهم ریختگی خطرناک منجر شود و استرس جسمی و روحی جدی ایجاد کند. با اسکیمالوژی همراه باشید.

اختلال احتکار یا ذخیره کردن

اختلال احتکار یک اختلال سلامت روان است که در آن افراد اقلام زیادی را چه ارزش داشته باشند و چه نداشته باشند، ذخیره می کنند. اقلام معمولی احتکار شده عبارتند از روزنامه، مجلات، محصولات کاغذی، کالاهای خانگی و لباس. گاهی اوقات افراد مبتلا به اختلال احتکار تعداد زیادی از حیوانات را جمع آوری می کنند.

یکی از اختلال‌های روانشناختی که در طبقه‌ی اختلال‌های وسواسی قرار می‌گیرد اختلال احتکار یا ذخیره کردن است. در این اختلال، برای فرد در دور انداختن یا دل کندن از اموال مشکل دائمی دارد. این مشکل فرد ربطی به ارزش واقعی اشیاء یا اموال ندارد و در اکثر موارد، فرد اشیاء و اموالی را ذخیره کرده است که ارزشی ندارند.

اختلال احتکار یا ذخیره کردن یک مشکل دائمی در دور انداختن یا دل کندن از اموال است. وقتی فرد به دور انداختن یا خلاص شدن از شر اموالی که ذخیره کرده است فکر می‌کند بیش از حد ناراحت می‌شود. انباشت و انبار کردن اشیاء و اموال صرف نظر از ارزش واقعی آنها صورت می‌گیرد.

اختلال احتکار باعث می‌شود که فضای خانه و زندگی فرد مبتلا، بهم‌ریخته و درهم و برهم باشد. به عبارت دیگر، احتکار، جمع‌آوری و ذخیره کردن اموال با نظم خاصی صورت نمی‌گیرد و در واقع فرد آنقدر اموالی را جمع کرده است که دیگر جایی برای نگه داشتن آنها ندارد و آنها روی هم تلنبار می‌کند به طوریکه تمام فضای خانه مملو از اموال جمع‌آوری شده است.

فردی که اختلال ذخیره کردن دارد اموال مورد نظرش را هر جایی نگه می‌دارد: داخل کابینت‌ها، روی میز ناهار خوری، زیر میزها، پشت تلویزیون، روی پله‌ها، داخل اجاق گاز، داخل کمد، روی تخت خواب و …. این موضوع باعث می‌شود که در خانه او حتی یک جای نشستن وجود نداشته باشد. وقتی که فضای خانه تا این حد توسط اموال اشغال می‌شود فرد به گاراژ، انباری، ماشین و حیاط خانه روی می‌آورد.

برخی از افرادی که مبتلا به اختلال احتکار هستند در مورد سرنوشت اموال خود احساس مسئولیت می‌کنند.

ترس از دست دادن اطلاعات مهم نیز در این اختلال رایج است. در این حالت، فرد روزنامه‌ها، مجله‌ها، لباس‌های کهنه، کیف‌ها، کتاب‌ها، نامه‌ها، لوازم دفتری و هر چیز دیگری را ذخیره می‌کند.

افراد مبتلا به اختلال احتکار معمولاً اقلام را ذخیره می کنند زیرا:

• آنها بر این باورند که این موارد منحصر به فرد هستند یا در آینده مورد نیاز خواهند بود
• اقلام اهمیت عاطفی مهمی دارند – به عنوان یادآور اوقات شادتر یا نشان‌دهنده افراد محبوب یا حیوانات خانگی هستند.
• وقتی با چیزهایی که پس انداز می‌کنند احاطه شوند احساس امنیت بیشتری می‌کنند
• نمی‌خواهند چیزی را هدر دهند

تقریباً ۲ تا ۶ درصد افراد ممکن است به اختلال احتکار مبتلا شوند و بین مردان و زنان تفاوتی وجود ندارد. افراد سالمند بیشتر از سایر افراد مبتلا می‌شوند.

تشخیص اختلال احتکار

به دست آوردن و صرفه‌جویی در تعداد بیش از حد اقلام، تجمع تدریجی و بهم ریختگی در فضاهای زندگی و دشواری در دور انداختن اشیا معمولاً اولین علائم و نشانه‌های اختلال احتکار هستند که اغلب در سنین نوجوانی تا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شوند.

وقتی فرد بزرگتر می‌شود، معمولاً شروع به به دست آوردن چیزهایی می‌کند که نیاز فوری یا فضایی برای آنها وجود ندارد. در میانسالی، علائم اغلب شدید هستند و ممکن است درمان آن دشوارتر باشد.

مشکلات احتکار به تدریج در طول زمان ایجاد می‌شود و به یک رفتار خصوصی تمایل دارد. اغلب، زمانی که توجه دیگران را به خود جلب می‌کند، به‌هم‌ریختگی قابل توجهی ایجاد می‌شود.

برای تشخیص اختلال احتکار، روانشناس و روانپزشک از مصاحبه‌ای استفاده می‌کنند که مبتنی بر ملاک‌های تشخیصی این اختلال است. ملاک‌های تشخیصی در کتاب راهنمای تشخیصی اختلال‌های روانی توسط انجمن روانشناسی آمریکا ذکر شده است. در ادامه ما این ملاک‌ها را معرفی می‌کنیم:

انواع اختلال احتکار

چند نوع مختلف احتکار وجود دارد که ممکن است افراد تجربه کنند. برخی از افراد ممکن است نوع خاصی از احتکار را نشان دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است شکل کلی‌تری را تجربه کنند.

• خرید اجباری: شامل خرید اقلام غیر ضروری است
• احتکار اشیا: شامل احتکار اقلام خاص مانند کاغذ، کتاب، لباس یا حتی زباله
• احتکار حیوانات: شامل جمع‌آوری حیوانات زیادی به عنوان حیوان خانگی که اغلب بیشتر از آن چیزی است که فرد می‌تواند از آنها مراقبت کند. ذخیره کردن حیوان را می‌توان به صورت جمع‌آوری تعداد زیادی حیوان و ناتوانی در تأمین کردن حداقل استانداردهای تغذیه، بهداشت و مراقبت دامپزشکی و تأثیر گذاشتن بر شرایط وخیم حیوانات و محیط تعریف کرد. ذخیره کردن حیوان می‌تواند جلوه خاصی از اختلال ذخیره کردن باشد. اکثر افرادی که حیوانات را ذخیره می‌کنند اشیای بی‌جان را نیز ذخیره می‌کنند.

• احتکار دیجیتال: فرد تمامی فایل‌ها، عکس‌ها، اسناد، فیلم‌ها یا هر چیز الکترونیکی و دیجیتال دیگر را نگه‌داری می‌کند. ممکن است او هاردهای زیادی برای نگه‌داری این فایل‌ها داشته باشد.

علت‌شناسی اختلال احتکار

مشخص نیست چه چیزی باعث اختلال احتکار می‌شود. ژنتیک، عملکرد مغز و رویدادهای استرس‌زای زندگی به عنوان علل احتمالی مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

عوامل خطر

احتکار معمولا در سنین 11 تا 15 سالگی شروع می‌شود و با افزایش سن بدتر می‌شود. احتکار در افراد مسن بیشتر از بزرگسالان جوان است.

عوامل خطر عبارتند از:

• شخصیت. بسیاری از افرادی که به اختلال احتکار مبتلا هستند، بلاتکلیفی دارند.
• سابقه خانوادگی. بین داشتن یکی از اعضای خانواده مبتلا به اختلال احتکار و ابتلا به این اختلال ارتباط قوی وجود دارد.
• رویدادهای استرس‌زا در زندگی. برخی از افراد پس از تجربه‌ی یک رویداد استرس‌زا در زندگی که برای مقابله با آن مشکل داشتند، مانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق، اخراج یا از دست دادن دارایی در آتش، دچار اختلال احتکار می‌شوند.

عوارض اختلال احتکار

اختلال احتکار می‌تواند عوارض مختلفی ایجاد کند، از جمله:

• افزایش خطر سقوط
• جراحت یا به دام افتادن در اثر جابجایی یا افتادن وسایل
• درگیری‌های خانوادگی
• تنهایی و انزوای اجتماعی
• شرایط غیربهداشتی که سلامتی را به خطر می‌اندازد
• خطر آتش سوزی
• عملکرد ضعیف در کار

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال احتکار سایر اختلالات سلامت روان را نیز تجربه می‌کنند، مانند:

• افسردگی
• اختلالات اضطرابی
• اختلال وسواس اجباری (OCD)
• اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)

پیشگیری از اختلال احتکار

از آنجایی که اطلاعات کمی در مورد عوامل ایجاد کننده اختلال احتکار وجود دارد، هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال، مانند بسیاری از شرایط سلامت روان، درمان زودهنگام اولین نشانه یک مشکل ممکن است به جلوگیری از بدتر شدن احتکار کمک کند.

درمان اختلال احتکار

درمان اختلال احتکار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد زیرا بسیاری از مردم تأثیر منفی احتکار را بر زندگی خود نآگاه نیستند یا معتقد نیستند که به درمان نیاز دارند. این امر به ویژه در صورتی صادق است که جمع‌آوری دارایی‌ها یا حیوانات راحت باشد. اگر این دارایی‌ها یا حیوانات از بین بروند، مردم اغلب با ناامیدی و عصبانیت واکنش نشان می‌دهند و به سرعت مقدار بیشتری را جمع‌آوری می‌کنند تا به رفع نیازهای عاطفی کمک کنند.

درمان اصلی اختلال احتکار، درمان شناختی رفتاری است. ممکن است داروها اضافه شود، به خصوص اگر اضطراب یا افسردگی نیز وجود داشته باشد.

روان‌درمانی

روان‌درمانی درمان اولیه است. درمان شناختی رفتاری رایج‌ترین شکل روان‌درمانی است که برای درمان اختلال احتکار استفاده می‌شود. سعی کنید یک درمانگر یا دیگر متخصص سلامت روان با تجربه در درمان اختلال احتکار پیدا کنید.

به عنوان بخشی از درمان شناختی رفتاری، ممکن است:

• یاد بگیرید که افکار و باورهای مربوط به به دست آوردن و ذخیره اقلام را شناسایی و به چالش بکشید
• یاد بگیرید که در برابر میل به دستیابی به موارد بیشتر مقاومت کنید
• سازماندهی و دسته‌بندی دارایی‌ها را بیاموزید تا به شما کمک کند تصمیم بگیرید کدام یک را دور بیندازید
• مهارت‌های تصمیم‌گیری و مقابله خود را بهبود بخشید
• یاد بگیرید که انزوا را کاهش دهید و مشارکت اجتماعی را با فعالیت‌های معنادارتر افزایش دهید
• راه‌های افزایش انگیزه برای تغییر را بیاموزید

ویزیت‌های دوره‌ای یا درمان مداوم داشته باشید تا به شما در حفظ عادات سالم کمک کند

درمان اغلب شامل کمک‌های معمول خانواده و دوستان برای کمک به از بین بردن بهم‌ریختگی است. این امر به ویژه در مورد افراد مسن یا کسانی که با شرایط پزشکی دست و پنجه نرم می‌کنند که ممکن است حفظ تلاش و انگیزه را دشوار کند، صادق است.

داروها

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان اختلال احتکار توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید نشده است. به طور معمول، داروها برای درمان سایر اختلالات مانند اضطراب و افسردگی که اغلب همراه با اختلال احتکار رخ می‌دهند، استفاده می‌شود. داروهایی که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند نوعی ضدافسردگی به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند. تحقیقات در مورد موثرترین راه‌های استفاده از داروها در درمان اختلال احتکار ادامه دارد.

کودکان مبتلا به اختلال احتکار

برای کودکان مبتلا به اختلال احتکار، مشارکت والدین در درمان مهم است. برخی از والدین ممکن است ممکن است فکر کنند که اجازه دادن به فرزندشان برای تهیه و ذخیره اقلام بی‌شماری ممکن است به کاهش اضطراب فرزندشان کمک کند. در واقع ممکن است این کار برعکس عمل کند و اضطراب را افزایش دهد.

بنابراین، علاوه بر درمان برای کودک، والدین به راهنمایی‌های حرفه‌ای نیاز دارند تا یاد بگیرند که چگونه به رفتار احتکار کودک خود پاسخ دهند و به آنها کمک کنند.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

علاوه بر درمان حرفه‌ای، در اینجا اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به مراقبت از خود انجام دهید:

• به برنامه درمانی خود پایبند باشید. کار سختی است و طبیعی است که در طول زمان با برخی از مشکلات روبرو شوید. اما درمان می‌تواند به شما کمک کند احساس بهتری نسبت به خود داشته باشید، انگیزه خود را بهبود بخشید و احتکار خود را کاهش دهید.
• کمک بگیرید. منابع محلی، سازمان دهندگان حرفه‌ای و عزیزانتان می‌توانند برای تصمیم‌گیری در مورد بهترین نحوه سازماندهی و شلوغی خانه و ایمن و سالم ماندن با شما همکاری کنند. بازگشت به محیط خانه امن ممکن است زمان ببرد، و اغلب برای حفظ سازماندهی در خانه به کمک نیاز است.
• مشارکت اجتماعی خود را افزایش دهید. احتکار می‌تواند منجر به انزوا و تنهایی شود که به نوبه خود می‌تواند منجر به احتکار بیشتر شود. اگر نمی‌خواهید در خانه خود مهمانی داشته باشند، سعی کنید برای دیدار دوستان و خانواده از خانه خارج شوید.
• سعی کنید بهداشت فردی و حمام را رعایت کنید. اگر وسایلی را در وان یا حمام انباشته کرده‌اید، تصمیم بگیرید آنها را جابجا کنید تا بتوانید حمام کنید.
• مطمئن شوید که تغذیه‌ی مناسبی دارید. اگر نمی‌توانید از اجاق گاز خود استفاده کنید یا به یخچال خود دسترسی ندارید، ممکن است به درستی غذا نخورید. سعی کنید آن‌ها را پاکسازی کنید تا بتوانید وعده‌های غذایی مغذی تهیه کنید.
• از خود مراقبت کنید. به خود یادآوری کنید که مجبور نیستید در هرج و مرج و پریشانی زندگی کنید – و لایق زندگی بهتری هستید. با کاهش درهم و برهمی در خانه، روی اهداف خود و آنچه می‌خواهید به دست آورید، تمرکز کنید.
• قدم‌های کوچک بردارید. با کمک یک متخصص، شما می‌توانید یک منطقه را در یک زمان خاص پاکسازی کنید. چنین بردهای کوچکی می‌تواند به پیروزی‌های بزرگ منجر شود.
• بهترین کار را برای حیوانات خانگی خود انجام دهید. اگر تعداد حیوانات خانگی شما از توانایی شما برای مراقبت صحیح از آنها بیشتر شده است، به خود یادآوری کنید که آنها سزاوار زندگی سالم و شاد هستند – و اگر نتوانید تغذیه مناسب، بهداشت و مراقبت‌های دامپزشکی را برای آنها فراهم کنید، ممکن نیست که زندگی خوبی برای آنها فراهم کنید.

آماده شدن برای قرار ملاقات با روانشناس

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائم اختلال احتکار را دارید، ممکن است پزشک، شما را به یک متخصص سلامت روان، مانند روانپزشک یا روانشناس با تجربه در تشخیص و درمان اختلال احتکار ارجاع دهد.

از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به علائم اختلال احتکار نمی‌دانند که رفتارشان یک مشکل است، شما به‌عنوان یک دوست یا یکی از اعضای خانواده ممکن است نسبت به عزیزتان ناراحتی بیشتری نسبت به احتکار داشته باشید.

ممکن است بخواهید ابتدا به تنهایی با یک متخصص بهداشت روان ملاقات کنید تا رویکردی برای مطرح کردن نگرانی‌های خود با عزیزتان ایجاد کنید. متخصص سلامت روان می‌تواند به شما کمک کند تا برای مکالمه‌ای آماده شوید تا عزیزانتان را تشویق به کمک گرفتن کنید.

برای در نظر گرفتن امکان جستجوی معالجه، احتمالاً فرد مورد علاقه شما به این اطمینان نیاز دارد که هیچ‌کس به خانه‌اش نرود و وسایل را بیرون نریزد. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به فرد مبتلا به علائم اختلال احتکار کمک می‌کند تا برای اولین قرار ملاقات آماده شود و بیاموزد که از متخصص بهداشت روان چه انتظاراتی دارد.

شما می‌توانید قبل از قرار ملاقات اقدامات زیر را انجام دهید:

• هرگونه علائمی را که تجربه می‌کنید و مدت زمان آن‌ها را یادداشت کنید.
• تمام چالش‌های خود را برای نظم دادن به خانه یادداشت کنید.
• اطلاعات شخصی اصلی مانند رویدادهای آسیب‌زا مانند طلاق یا مرگ یکی از عزیزانتان را نیز یادداشت کنید.
• اطلاعات پزشکی مانند بیماری‌های دیگری که تشخیص داده شده‌اند را نیز وارد فهرست کنید.
• هر گونه دارو، مکمل یا ویتامین یا سایر محصولات گیاهی که استفاده می‌کند و میزان دوز مصرفی آن‌ها را یادداشت کنید.

در صورت امکان، برای حمایت و کمک به یادآوری جزئیات مطرح شده در قرار ملاقات، یکی از اعضای خانواده یا دوستان مورد اعتماد خود را به عنوان همراه ببرید. آوردن عکس و فیلم از فضاهای زندگی و مکان‌های ذخیره‌سازی نیز مفید است.

سوالاتی که باید از متخصص سلامت روان خود بپرسید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آیا فکر می‌کنید علائم من باعث نگرانی است؟ چرا؟
• به نظر شما نیاز به درمان دارم؟
• چه درمان‌هایی به احتمال زیاد موثر هستند؟
• چقدر می‌توانم انتظار داشته باشم که علائمم با درمان بهبود یابد؟
• چقدر طول می‌کشد تا علائم من شروع به بهبود کنند؟
• هر چند وقت یک بار و برای چه مدت به جلسات درمانی نیاز خواهم داشت؟
• آیا داروهایی وجود دارد که می‌تواند کمک کند؟

انتظاری که باید از روانشناس داشته باشید

برای درک اینکه چگونه اختلال احتکار بر زندگی شما تأثیر می گذارد، متخصص سلامت روان شما ممکن است سؤالات زیر را از شما بپرسد:

• تمایل به جمع کردن چه نوع چیزهایی دارید؟
• آیا از دور انداختن اشیا اجتناب می‌کنید؟
• آیا از تصمیم‌گیری در مورد درهم‌ریختگی خود اجتناب می‌کنید؟
• هر چند وقت یک بار تصمیم می‌گیرید چیزهایی را که برای آن‌ها فضا ندارید یا از آن‌ها استفاده نمی‌کنید، تهیه یا نگهداری کنید؟
• اگر مجبور شوید برخی از چیزهای خود را دور بیندازید چه احساسی به شما دست می‌دهد؟
• آیا به‌هم‌ریختگی، استفاده از اتاق‌ها را غیرممکن کرده است؟
• آیا به هم ریختگی مانع از دعوت مردم برای مهمانی می‌شود؟
• چند حیوان خانگی داری؟ آیا می‌توانید مراقبت مناسبی از آنها داشته باشید؟
• آیا سعی کرده‌اید به تنهایی یا با کمک دوستان و خانواده از شلوغی‌ها بکاهید؟ آن تلاش‌ها چقدر موفق بودند؟
• آیا اعضای خانواده‌تان نسبت به این بهم ریختگی ابراز نگرانی کرده‌اند؟
• آیا در حال حاضر به دلیل شرایط سلامت روان تحت درمان هستید؟