اختلال ناتوانی عقلانی چیست؟ نشانه ها، تشخیص و درمان
ناتوانی عقلانی یا ذهنی (اختلال عقلانی رشدی) یکی از اختلالهای روانشناختی کودک و نوجوان است. اختلال ناتوانی عقلانی، اختلالی عصبی_رشدی است که در دوران کودکی شروع میشود و میتواند بر مهارتهای حل مسئله فرد و توانایی آنها در انجام کارهای روزانه تأثیر بگذارد.
ناتوانی عقلانی اختلالی است که با عملکرد ذهنی کمتر از حد متوسط و فقدان مهارتهای لازم برای زندگی مستقل روزانه مشخص میشود. این وضعیت در دوره رشد شروع میشود.
این افراد از کودکان مبتلا به ناتوانیهای رشدی شدید که به مراقبت مداوم نیاز دارند تا کودکان مبتلا به تأخیرهای رشدی خفیف که معمولاً از همسالانشان قابل تشخیص نیستند، گسترش دارند.
افراد دارای اختلال ناتوانی عقلانی (اختلال عقلانی رشدی) میتوانند مهارتهای مهمی را بیاموزند و نیازهای زندگی خود را برآورده کنند. اگر پدر و مادر کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی هستید بهتر است بدانید که تنها نیستید. روشهایی وجود دارد که میتوانید از فرزند خود حمایت کنید و با یادگیری بیشتر در مورد این اختلال شرایط فعلی شما قابل پذیرشتر شود.
اگرچه در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای اختلال عقلانی رشدی وجود ندارد، اما روشهایی برای مدیریت علائم و آموزش مهارتها برای کمک به افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد. بیشتر افراد مبتلا به اختلال عقلانی رشدی میتوانند زندگیهای رضایتبخشی داشته باشند.
اگر پدر و مادر کودک مبتلا به اختلال عقلانی رشدی هستید، سعی کنید در اسرع وقت آنها را با خدمات مانند آزمایش و تشخیص آشنا کنید. به یاد داشته باشید، شما تنها نیستید. جوامع و خدماتی وجود دارد که میتواند به شما و فرزندتان کمک کند.
اختلال ناتوانی عقلانی رشدی چیست؟
اختلال ناتوانی عقلانی رشدی (IDD) اختلالی است که در طول دوره رشد شروع میشود و محدودیتهای عقلانی (که توسط ضریب هوشی پایین نشان داده میشود) و تأخیرهایی در عملکرد انطباقی در سه زمینه اصلی مهارتهای مفهومی، مهارتهای اجتماعی و مهارتهای عملی را شامل میشود.
ضعف در عملکرد عقلانی
تمام افراد مبتلا به اختلال ناتوانی عقلانی رشدی عملکرد عقلانی بسیار پایینی دارند. آنها در درک و پردازش اطلاعات جدید، یادگیری سریع و کارآمد، به کار بردن دانش و مهارتها برای حل مسائل تازه، تفکر خلاق و انعطافپذیر و پاسخدهی سریع و درست مشکلاتی دارند. نمرات هوشبهر آنها کمتر از 70 است.
ضعف در عملکرد انطباقی
آنها نقایص چشمگیری در عملکرد انطباقی دارند. عملکرد انطباقی اشاره به این دارد که افراد چگونه بهطور مؤثری از عهده تکالیف عادی زندگی برمیآیند و تا چه اندازهای معیارهای استقلال شخصی را که از افراد در گروه سنی با زمینه اجتماعی _ فرهنگی خاص از آنها انتظار میرود، برآورده میسازند.
عملکرد انطباقی را میتوان بهوسیلهی مصاحبه با مراقبتکنندگان درباره رفتار کودکان و مقایسه گزارشهای آنها با رفتار کودکان همسن و همگروه فرهنگی که رشد عادی دارند ارزیابی کرد. سه زمینه عملکرد انطباقی:
- مهارتهای مفهومی: به درک زبان، صحبت کردن، روخوانی، نگارش، شمارش، اعلام زمان، حل مسائل ریاضی، توانایی یادگیری و یادآوری اطلاعات و مهارتها، اشاره دارد.
- مهارتهای اجتماعی: شامل داشتن مهارتهای میان فردی مثل (برقرار کردن تماس چشمی هنگام تعامل با دیگران) پیروی از مقررات مثل (رعایت نوبت هنگام بازی) پرداختن به حل مسئله اجتماعی مثل (اجتناب از جروبحثها) درک دیگران مثل (همدلی) و دوستیابی و حفظ دوستی، میشود.
- مهارتهای عملی: به فعالیتهای زندگی روزمره از جمله انجام مراقبت شخصی، رعایت ایمنی، انجام فعالیتهای خانگی، داشتن مهارتهای تحصیلی و شغلی، مشارکت در فعالیتهای تفریحی و استفاده از پول، اشاره دارد.
توجه داشته باشید که اختلال ناتوانی عقلانی رشدی با عملکرد پایین و مشکلاتی در رفتار انطباقی مشخص میشود. افراد زیادی بهاشتباه تصور میکنند که اختلال ناتوانی عقلانی رشدی فقط توسط هوشبهر تعیین میشود اما نقایص در عملکرد انطباقی برای تشخیص نیز ضروری است. کودکی که هوشبهر 65 دارد اما مشکلاتی در عملکرد انطباقی ندارد مبتلا به اختلال عقلانی رشدی تشخیص داده نخواهد شد.
تقسیم بندی اختلال ناتوانی عقلانی رشدی
متخصصان بالینی شدت اختلال ناتوانی عقلانی رشدی را بر اساس عملکرد انطباقی فرد مشخص میکنند.
- اختلال عقلانی رشدی خفیف (نمرات عملکرد انطباقی 70- 55): کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی خفیف در نوباوگی و نوپایی با کودکان دیگر تفاوتی ندارند اما اولین بار نقایص عقلانی آنها زمانی تشخیص داده میشود که مدرسه را شروع میکنند. برخی از این کودکان از آموزش رسمی ناکام میشوند و مشکلات رفتاری در کلاس نشان میدهند. آنها بعد از مدرسه معمولاً کارهای نیمه ماهر انجام میدهند و بهطور مستقل در جامعه زندگی میکنند. آنها برای غلبه بر نقایص عقلانی خود فقط گاهی به کمک دیگران نیاز دارند.
- اختلال عقلانی رشدی متوسط (نمرات عملکرد انطباقی 55_40): کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی متوسط اغلب علائم اختلال عقلانی و انطباقی خود را در نوباوگی و نوپایی نشان میدهند. مهارتهای حرکتی آنها معمولاً بهصورت عادی پرورش مییابند اما والدین اغلب متوجه تأخیرهایی در یادگیری صحبت کردن و تعامل با دیگران میشوند.
آنها به محیط اطراف خود کمتر علاقه دارند و عمدتاً بر حرکات ایماواشاره و بیانهای تککلمهای اتکا میکنند و معمولاً در قالب عبارتهای کوتاه و ساده صحبت میکنند. در مدرسه مشکلاتی در تسلط یافتن بر روخوانی، نگارش و ریاضیات را آشکار میسازند. امکان دارد آنها همچنان در رابطه با خواندن روزنامه، انجام حساب یا اداره کردن پول مشکل داشته باشند. برخی در بزرگسالی اگر آموزش ببینند و نظارت شوند ممکن است مشاغل بیمهارت را انجام دهند.
- اختلال عقلانی رشدی شدید (نمرات عملکرد انطباقی 40_35): کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی شدید معمولاً اولین بار در نوباوگی تشخیص داده میشوند و تقریباً همیشه تأخیرهای اولیهای را در رسیدن به رویدادهای مهم رشد مانند نشستن راه رفتن نشان میدهند. همچنین معمولاً یک یا چند نابهنجاری زیستی دارند که بیانگر اختلال ژنتیکی یا جسمانی است. آنها به نظارت زیاد والدین و مراقبتکنندگان نیاز دارند. ممکن است برخی از مهارتهای مراقبت شخصی اساسی مانند تغذیه، لباس پوشیدن و استفاده از توالت را انجام دهند. آنها معمولاً قادر به خواندن یا نوشتن نیستند.
- اختلال عقلانی رشدی عمیق (نمرات عملکرد انطباقی کمتر از 25): کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی عمیق اولین بار در نوباوگی تشخیص داده میشوند. آنها تقریباً همیشه نابهنجاری زیستی و مشکلات سلامتی متعددی را نشان میدهند که بر صدمه عصبی دلالت دارند.
ممکن است مشکلات جسمانی مزمن و اختلالات حسی نیز داشته باشند. زمانی که به سن مدرسه میرسند مهارت آنها شبیه مهارتهای کودکان 1 ساله است. امکان دارد بتواند بنشیند، از صداها تقلید کند، دستورات ساده را بفهمند و افراد آشنا را تشخیص دهند. امکان دارد که یاد بگیرند راه بروند، برخی مهارتهای ارتباطی را پرورش بدهند و بتوانند برخی از فعالیتهای شخصی را انجام دهند. آنها در بزرگسالی معمولاً همچنان به کمک و نظارت مداوم خانواده و مراقبتکنندگان نیاز دارند.
شیوع اختلال ناتوانی عقلانی
فراتحلیلها اشاره دارند که تقریباً 8/1 درصد جمعیت اختلال ناتوانی عقلانی رشدی دارند. اختلال ناتوانی عقلانی رشدی در کودکان دبستانی و در پسرها بیشتر تشخیص داده میشود. طبق اعلام انجمن روانپزشکی آمریکا APA، تخمین زده میشود 85 ٪ از افراد دارای IDD خفیف هستند.
چگونه میتوانید بگویید که آیا کودک اختلال ناتوانی عقلانی رشدی دارد؟
تنها راه برای دانستن اینکه آیا فرزند شما دارای اختلال ناتوانی عقلانی رشدی است، مراجعه به متخصصان کودکان و روانشناسان کودک است. متخصصان میتوانند با در نظر گرفتن تاریخچه ژنتیکی، پزشکی و روانی کودک، گرفتن تستها و مصاحبه ارزیابی کامل و جامعی را برای تشخیص ارائه دهند. با آگاهی از عملکردهای انطباقی قابل مشاهده بسیاری از والدین میتوانند به این علائم در کودک خود توجه کنند و تشخیص دهند که آیا فرزندشان ممکن است تأخیر عقلانی داشته باشند و با برخی از چالشهای عقلانی روبرو شوند.
برخی از نشانههای اختلال ناتوانی عقلانی رشدی شامل موارد زیر است:
- عدم رشد کافی در تکلیفهای رشدی مهم مانند نشستن، خزیدن یا پیادهروی.
- اختلال در رشد مهارتهای اجتماعی مناسب
- تأخیر در گفتار
- عدم علاقه یا تعامل با دنیای اطراف خود
- چالشهای جدی در حل مسئله
- مشکل در درک عواقب اقدامات خود و دیگران
- مشکلات در یادگیری مهارتهای تحصیلی
- عدم بلوغ در تعاملات اجتماعی در مقایسه با همسالان
- مشکل در تنظیم احساسات و رفتار
- زبان گفتاری محدود
اندکی پس از تولد کودک، در بعضی موارد میتوان اختلال ناتوانی عقلانی رشدی را تشخیص داد؛ اما ممکن است برخی از والدین تا اواخر زندگی فرزندشان متوجه نشوند که فرزندشان مبتلا به اختلال ناتوانی عقلانی رشدی هستند، بهخصوص اگر اختلال عقلانی رشدی خفیف داشته باشند.
علتهای اختلال ناتوانی عقلانی رشدی
اختلال ناتوانی عقلانی رشدی میتواند در اثر عوامل مختلفی از جمله زیستی، پزشکی و محیطی ایجاد شود. برخی از دلایل متداول اختلال عقلانی رشدی شامل موارد زیر است:
- نابهنجاریهای ژنی و کروموزومی مانند سندرم دان
- اختلالات متابولیکی مانند فنیل کتونوری
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد خاص (بهعنوانمثال، سندرم الکل جنین)
- بیماریهای مادر و عفونت در دوران بارداری
- مشکلات حین تولد یا پس از تولد
- تولد زودرس
- قرار گرفتن در معرض اشعههای خطرناک
- بیماری یا جراحت کودکی
- آسیب مغزی آسیبزا (یکی از تنها راههایی که فرد میتواند اختلال ناتوانی عقلانی رشدی را در بزرگسالی به دست آورد).
- تروما (قبل از تولد و پس از تولد) مانند کمبود اکسیژن، قبل، حین یا بعد از تولد
- نابهنجاریهای مغزی
- کمبودهای تغذیهای مانند سوءتغذیهی شدید
- محرومیت شدید و مزمن اجتماعی
اما ممکن است همه این شرایط منجر به اختلال عقلانی رشدی نشود. بهعنوانمثال، کودک مبتلا به سندرم الکل جنین ممکن است اختلال عقلانی رشدی ایجاد نکند.
تشخیص اختلال ناتوانی عقلانی رشدی
تشخیص اختلال ناتوانی عقلانی رشدی مستلزم نقایص قابل ملاحظه در عملکرد عقلانی و انطباقی است.
تواناییهای ذهنی کلی که برای تشخیص ناتوانی ذهنی بررسی میشوند عبارتند از استدلال، حل مسئله، برنامهریزی، تفکر انتزاعی، قضاوت، یادگیری از آموزش و تجربه و درک عملی. این تواناییها با استفاده از آزمونهای هوشی استاندارد که توسط یک روانشناس انجام میشود، اندازهگیری میشوند.
- مقیاسهای ویلی برای رشد نوباوه و نوپا ویراست سوم که برای کودکان یک تا 42 ماهه مناسب است؛ اما معمولاً مقیاسی برای رشد شناختی، حرکتی و اجتماعی کودکان و نه فقط هوش محسوب شده است.
- مقیاسهای هوش استنفورد-بینه ویراست پنجم که برای کودکان دوساله اجرا میشود.
- مقیاس هوش وکسلر برای دوره پیشدبستانی و دبستانی ویراست چهارم که برای کودکان دو و نیم ساله مناسب است.
افرادی که دارای اختلال ناتوانی عقلانی رشدی هستند بهطورمعمول دارای ضریب هوشی زیر 70 هستند. این نمرات با اقدامات عملکردی سازگار که پرسشنامهها یا مشاهدات هستند برای آزمایش مهارتهای عملکرد انطباقی کودک، ترکیب میشوند. شیلیک میگوید: “ما نحوه عملکرد آنها در زمینههایی مانند مراقبت از خود، مهارتهای زندگی روزمره، مهارتهای ارتباطی و مهارتهای تطبیقی در جامعه را اندازهگیری میکنیم”. نتایج این اقدامات میتواند به تعیین اینکه آیا تشخیص اختلال عقلانی رشدی است، کمک کند.
متخصصان بالینی، شدت اختلال ناتوانی عقلانی رشدی را بر اساس سطح عملکرد انطباقی کودک مشخص میکنند: خفیف، متوسط، شدید، عمیق. متخصصان بالینی با مشخص کردن زمینههایی که بیش از همه نیاز به کمک دارند، میتوانند مداخلههایی را برنامهریزی کنند تا عملکرد انطباقی کودکان را بهبود بخشند یا نقایصی را که ممکن است کمتر به درمان پاسخ دهند، جبران کنند.
اگر فرزند شما دارای اختلال ناتوانی عقلانی رشدی باشد، مدرسه ممکن است برای شما و فرزندتان یک تجربه چالشبرانگیز باشد. فرزندتان ممکن است در درک و پیروی از دستورالعملها، برقراری ارتباط واضح یا پیروی از قوانین اجتماعی در مدرسه و جامعه مشکل داشته باشد. برخی از کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی خفیف میتوانند مهارتهای اجتماعی کسب کنند و در مدرسه و دانشگاه موفق عمل کنند، اما ممکن است برخی از عملکردهای انطباقی و عقلانی آنها در برخی از دورههای سنی خود کندتر از متوسط سنی با همسالان و دوستان خود باشند.
خدمات آموزش اجتماعی ممکن است از طریق مدرسه به فرزند شما ارائه شود و مفید باشد. علاوه بر این، کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی باید تحت یک برنامه آموزشی فردی (IEP) واجد شرایط قرار بگیرند. این برنامه تخصصی برای دانش آموزان دارای اختلال عقلانی رشدی ایجاد شده است.
سایر صفات رفتاری مرتبط با ناتوانی ذهنی – اما معیارهای تشخیصی تلقی نمیشوند – شامل پرخاشگری، وابستگی، تکانشگری، زودباوری، انفعال، آسیب زدن به خود، لجبازی، عزت نفس پایین، تحمل ناامیدی کم و خطر بالای خودکشی است. معمولاً افراد دارای ناتوانی ذهنی دارای شرایط روانی، عصبی رشدی، پزشکی و جسمی هستند. به عنوان مثال، سایر اختلالات روانی و صرع در افراد کم توان ذهنی سه تا چهار برابر بیشتر از جمعیت عادی است. اگر یک بیماری ژنتیکی باعث ناتوانی ذهنی شده باشد، ممکن است فرد آسیبهای دیگری نیز داشته باشد.
پیشگیری و درمان
مادران در هفته 15 تا 18 بارداری میتوانند تحت معاینه سرم قرار گیرند. این روش معمولاً آزمایش سهگانه یا معاینه سهگانه نامیده میشود زیرا آزمایش مادر برای 3 شاخص سرم را شامل میشود: آلفا_فتوپروتئین، استریول جفتنشده و گونادوتروپین کوریونی انسان. این سرمها را کبد جنین و جفت تولید میکنند.
روش معاینه تهاجمیتر آمنیوسنتز است که معمولاً در طول هفتههای 15 تا 20 بارداری انجام میشود. این روش مقدار کمی مایع آمنیوتیک را با سوزنی که به داخل شکم مادر فروبرده میشود در برمیگیرد. مایع آمنیوتیک حاوی سلولهای جنینی است که میتوانند کشت داده شده و از نظر نابهنجاریهای ژنتیکی بررسی شوند.
نمونهبرداری از پرزهای کوریونی: روش معاینه ژنتیکی دیگری است که میتواند زودتر معمولاً قبل از هفته 8 و 12 حاملگی انجام شود. در این روش پزشک مقدار کمی از پرزهای کوریونی بافتی که جفت را به جداره رحم متصل میکند برمیدارد. این بافت معمولاً ساخت ژنتیکی و زیستشیمیایی همانند با جنین در حال رشد دارد. این بافت میتواند برای تشخیص نابهنجاریهای زیستی یا ژنتیکی بررسی شود. نمونهبرداری از پرزهای کوریونی فقط زمانی انجام میشود که خطر یا احتمال زیادی برای اینکه جنین به اختلال رشدی مبتلا باشد وجود داشته باشد.
روش دیگر میتواند چکابهای دورهای مادر در دوران بارداری و سونوگرافی باشد. مدت کوتاهی پس از تولد معمولاً برای نوزادان یک رشته آزمایش خون منظم تجویز میشود تا اختلالات ژنتیکی و متابولیک که ناتوانی عقلانی ایجاد میکند مشخص شود.
درمان
در حال حاضر هیچ درمانی برای اختلال عقلانی رشدی وجود ندارد، به این معنی که افرادی که مبتلا به اختلال عقلانی رشدی هستند برای همیشه با آن زندگی میکنند؛ اما درمانهایی برای کمک به بهبود عملکردها و آموزش مهارتهای مهم زندگی و همچنین محدود کردن میزان تأثیر اختلال عقلانی رشدی در زندگی روزمره فرد وجود دارد.
شیلیک میگوید: “هدف درمان بستگی بهشدت اختلال عقلانی رشدی دارد. در صورت امکان، هدف این است که به کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی یک برنامه خدمات شخصی ارائه دهیم که به فرد مبتلا به اختلال عقلانی رشدی کمک کند زندگی رضایتبخش و تحققبخش داشته باشد و یک عضو مشارکتکننده جامعه باشد.
در نهایت، ما میخواهیم سعی کنیم موانعی که موجب میشود زندگی رضایتبخش و مستقلانهی آنها دچار نقصان شود را از بین ببریم. این کار میتواند با کمک به فرد در یادگیری مهارتهای زندگی تطبیقی یا روزمره برای تلاش برای استقلال بیشتر شروع شود. انواع مختلفی از خدمات وجود دارد که میتواند به افراد مبتلا به اختلال عقلانی رشدی و خانوادههای آنها کمک کند تا این کار را انجام دهند.
این اقدامات شامل آزمایش و تشخیص برای کودکان، آموزش ویژه و پشتیبانی دانشگاهی، خدمات اشتغال و پشتیبانی حرفهای، خدمات مسکن، درمان یا روانی درمانی، خدمات آسیبشناسی گفتار و زبان، گروههای اجتماعی که به هماهنگی خدمات و مراقبت کمک میکنند.
تقریباً 25 درصد کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی رفتارهای چالشانگیز مانند رفتارهای قالبی، رفتارهای جرح خویشتن یا پرخاشگری نشان میدهند. این رفتارها دلیل اصلی ارجاع کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی برای درمان هستند. متخصصان بالینی میتوانند با تأمین درمان مبتنی بر شواهد برای کودکان و ترغیب راهبردهای مقابله کردن متمرکز بر مشکل، به والدین کمک کنند.
- تحلیل رفتار کاربردی: رویکردی علمی است به مشخص کردن رفتار مشکلساز کودک، تعیین علت آن و تغییر دادن آن است. درواقع تحلیل رفتار کارکردی رفتار شامل: مشخص کردن دقیق رفتار چالشانگیز کودک، مشخص کردن وابستگیهای محیطی که بلافاصله قبل از رفتار واقع میشوند (یعنی شرایط پیشایند) و مشخص کردن وقایع محیطی که بلافاصله پس از رفتار واقع میشوند (یعنی پیامدها) که احتمالاً آن را نگه میدارند. درمانگر برای تغییر دادن رفتار کودک میتواند شرایط پیشایند را که موجب رفتار نامطلوب میشوند یا پیامدهای رفتار را تغییر دهد تا اینکه دیگر تقویت نشود.
- تقویت مثبت: درمانگران برای نیرومند کردن رفتار مطلوب از تقویت مثبت استفاده میکنند و بهطور همزمان رفتار نامطلوب را کاهش میدهند.
- دارو: اغلب دو دارو برای کاهش دادن رفتارهای چالشانگیز کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی تجویز میشود: آریپیپرازول و ریسپریدون. داروهای ضد روانپریشی نامتعارف در کاهش دادن رفتارهای جرح خویشتن کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی نیز مؤثرند.
درمان افتراقی معمولاً درمان رفتاری ارجح برای کاهش دادن رفتار چالشانگیز در کودکان مبتلا به اختلال عقلانی رشدی است. راهبردهای تنبیه منفی، خاموشی، محروم کردن و جریمه را شامل میشود. از تنبیه مثبت فقط زمانی استفاده میشود که مداخلههای دیگر ناموفق باشند و وقتی رفتار خیلی مشکلساز باشد و زمانی که والدین به درمان رضایت داده باشند.
بسیاری از این خدمات ممکن است از طریق یک مؤسسه دولتی یا سازمان غیرانتفاعی در دسترس باشند. با حمایت این خدمات و همچنین اعضای خانواده آنها، بیشتر افراد مبتلا به اختلال عقلانی رشدی میتوانند زندگی مولد داشته باشند. اگر شما والدین یک کودک با اختلال عقلانی رشدی هستید و به او اهمیت میدهید، برای آینده خود و فرزندتان اقدام به برنامهریزی کنید. برای سلامتی جسم و روان آنها بسیار مفید است که بهجای نگهداری در سازمانها و یا مراکز نگهداری شبانهروزی در خانه با شما زندگی کنند.
نکاتی برای والدین یا عزیزانی که گمان میکنند فرزندشان ممکن است اختلال ناتوانی عقلانی رشدی (IDD) داشته باشد.
در نظر بگیرید که تشخیص متخصصان بالینی برای فرزند شما اختلال ناتوانی عقلانی رشدی است. شما میتوانید با مداخله زودرس، به فرزندتان شانس بهتری برای موفقیت در مدرسه و طول زندگی بدهید. شما میتوانید با متخصصان بالینی همکاری کنید تا به فرزندتان کمک کند مهارتهای جدید را بیاموزد و مستقلتر باشد. شیلیک همچنین توصیه میکند که والدین و اعضای خانواده در جامعه به دنبال خانوادههایی که دارای فرزند با اختلال ناتوانی عقلانی رشدی هستند و زندگی آنها هم تحت تأثیر اختلال ناتوانی عقلانی رشدی قرار دارند، باشند.
با پیدا کردن این جوامع شما متوجه خواهید شد که تنها نیستید. افراد دیگری نیز هستند که با همین چالشها روبرو هستند و میتوانند شما را پشتیبانی کنند. بسته به محل زندگی شما، ممکن است گروه و یا مراکز درمانی محلی وجود داشته باشند که افراد مبتلا به اختلال ناتوانی عقلانی رشدی و خانوادههایشان را با هم جمع کنند. جوامع آنلاین گزینه دیگری هستند. سعی کنید با فرزند خود و با خودتان صبور و مهربان باشید.
ارتباط با ما
برای ارتباط با ما در انتهای مطلب کامنت بگذارید. علاوه بر این میتوانید در اینستاگرام و تلگرام ما را دنبال کنید.
اینستاگرام: schema.therapy
تلگرام: psychologistnetes
ایمیل: schemalogy@yahoo.com
منابع