اختلال موکنی یا تریکوتیلومانیا چیست؟ تشخیص و درمان

تریکوتیلومانیا که به آن اختلال موکنی گفته می‌شود یکی از اختلالات روانی در طبقه اختلال‌های وسواسی است. این اختلال بنا بر تعریف عبارت است از تمایل مکرر و غیرقابل مقاومت برای کندن مو.

فرد مبتلا به اختلال موکنی عموماً موهای سر، ابروها یا سایر نواحی بدن خود را می‌کَند.

کندن مو از پوست سر اغلب نقاط طاسی لکه‌ای ایجاد می‌کند که باعث ناراحتی قابل توجهی می‌شود و می‌تواند در عملکرد اجتماعی یا کاری اختلال ایجاد کند. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است تمام تلاش خود را برای پنهان کردن ریزش مو انجام دهند.

برای برخی افراد، تریکوتیلومانیا ممکن است خفیف و به طور کلی قابل کنترل باشد. برای دیگران، میل اجباری به کشیدن مو بسیار زیاد است. با اسکیمالوژی همراه باشید.

نشانه‌ها و تشخیص اختلال موکنی

روانشناسان و روانپزشک‌ها برای بررسی نشانه‌های اختلال موکنی و تشخیص آن به منظور درمان از معیارهای تشخیصی ذکر شده در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که توسط انجمن روانشناسی آمریکا (APA)‌ منتشر می‌شود استفاده می‌کنند:

اختلال موکنی گاهی با دامنه‌ی گسترده‌ای از رفتارها و تشریفات خاصی صورت می‌گیرد. به عنوان مثال ممکن است فرد به دنبال نوع خاصی از مو برای کندن باشد مثلاً کندن موهای سفید. ممکن است سعی کند به شیوه‌ی خاصی موها را بکند یا امکان دارد بعد از کندن مو آن را بررسی کند یا تلاش کند آن را با دندان‌هایش بجود.

از طرف دیگر ممکن است حالت‌های هیجانی مختلف نیز قبل از موکنی یا همراه آن باشند؛ شاید احساس اضطراب یا کسالت آن را راه‌اندازی کند، ممکن است افزایش احساس تنش قبل از آن واقع شود یا امکان دارد وقتی مو کنده می‌شوند به ارضا، لذت،  یا احساس تسکین منجر شود.

موکنی معمولاً در حضور دیگران صورت نمی‌گیرد به جزء اعضای خانواده نزدیک.  برخی افراد تمایل دارند موی افراد دیگر را بکنند و ممکن است گاهی سعی کنند این کار را به صورت مخفیانه انجام دهند. برخی افراد ممکن است موهای حیوانات خانگی، عروسک‌ها یا مواد الیافی مانند ژاکت یا فرش را بکنند.

برخی افراد ممکن است موکنی خود را از دیگران پنهان نگه‌‌دارند. اکثر افراد مبتلا به اختلال موکنی یک یا چند رفتار تکراری دیگر متمرکز بر بدن دارند مانند پوست‌کنی، ناخن جویدن، و لب جویدن.

برای افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کندن مو می‌تواند به صورت زیر باشد:

• متمرکز. برخی از افراد عمداً موهای خود را می‌کنند تا تنش یا ناراحتی خود را از بین ببرند – برای مثال، کندن موها برای رهایی از میل شدید به کشیدن مو. برخی از افراد ممکن است آداب و رسوم مفصلی برای کشیدن مو داشته باشند، مانند پیدا کردن موهای مناسب یا گاز گرفتن موهای کنده شده.
• خودکار. برخی از افراد بدون اینکه متوجه شوند این کار را انجام می‌دهند، مانند زمانی که حوصله‌شان سر می‌رود، مطالعه یا تلویزیون تماشا می‌کنند.
• آمیخته: در این وضعیت گاهی اوقات فرد به صورت متمرکز و همراه با آگاهی دچار موکنی می‌شود و گاهی نیز به صورت خودکار و ناهشیار.

یک فرد ممکن است بسته به موقعیت و خلقی که در آن لحظه دارد، مو کندن را به صورت متمرکز یا خودکار انجام دهد. برخی از موقعیت‌ها یا مراسم ممکن است باعث کندن مو شود، مانند قرار دادن سر بر روی دست یا برس زدن موها.

تریکوتیلومانیا می‌تواند با احساسات مرتبط باشد:

• احساسات منفی. برای بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کندن مو راهی برای مقابله با احساسات منفی یا ناراحت‌کننده مانند استرس، اضطراب، تنش، کسالت، تنهایی، خستگی یا ناامیدی است.
• احساسات مثبت. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا اغلب متوجه می‌شوند که کندن مو احساس رضایت دارد و تا حدودی تسکین‌دهنده است. در نتیجه برای حفظ این احساسات مثبت به کندن موهای خود ادامه می‌دهند.

این اختلال حدود یک تا دو درصد در بین جمعیت شیوع دارد. زنان معمولاً بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می‌شوند. در دوره‌ی کودکی دخترها و پسرها به صورت برابری به اختلال موکنی مبتلا می‌شوند.

تریکوتیلومانیا یک اختلال طولانی مدت (مزمن) است. بدون درمان، علائم می توانند در طول زمان از نظر شدت متفاوت باشند. به عنوان مثال، تغییرات هورمونی قاعدگی می تواند علائم را در زنان بدتر کند.

علت‌های اختلال موکنی

علت تریکوتیلومانیا نامشخص است. اما مانند بسیاری از اختلالات پیچیده، تریکوتیلومانیا احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.

عوامل خطر

این عوامل خطر ابتلا به تریکوتیلومانیا را افزایش می‌دهند:

• سابقه خانوادگی. ژنتیک ممکن است در ایجاد تریکوتیلومانیا نقش داشته باشد و این اختلال ممکن است در افرادی که یکی از بستگانشان به این اختلال مبتلاست رخ دهد.
• سن. تریکوتیلومانیا معمولاً قبل یا در اوایل نوجوانی – اغلب در سنین 10 تا 13 سالگی – ایجاد می‌شود و اغلب یک مشکل مادام‌العمر است. نوزادان نیز ممکن است مستعد کندن مو باشند، اما این وضعیت معمولاً خفیف است و بدون درمان خود به خود از بین می‌رود.
• سایر اختلالات. افرادی که تریکوتیلومانیا دارند ممکن است به اختلالات دیگری مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال وسواس فکری- جبری (OCD) نیز مبتلا باشند.
• استرس. موقعیت‌ها یا رویدادهای استرس‌زای شدید ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد تریکوتیلومانیا شود.
• تغییرات مغزی: نتایج تصویربرداری مغز نشان داده است افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا تغییرات خاصی در مغز دارند که با این اختلال مرتبط است.
• تنظیم عاطفی: مطالعات نشان می‌دهد افزایش رفتارهای موکنی همراه با کاهش بیشتر در احساس غم، کسالت و خشم است.

عوارض اختلال تریکوتیلومانیا

اگرچه عوارض اختلال موکنی ممکن است خیلی جدی به نظر نرسد، اما می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر زندگی داشته باشد. عوارض اختلال موکنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• پریشانی احساسی. بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا احساس شرم، تحقیر و خجالت دارند. آنها ممکن است به دلیل شرایط خود دچار عزت نفس پایین، افسردگی، اضطراب و مصرف الکل یا مواد مخدر خیابانی شوند.
• مشکلات در عملکرد اجتماعی و کاری. خجالت به دلیل ریزش مو ممکن است فرپ را از فعالیت‌های اجتماعی و فرصت‌های شغلی دور کند. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است کلاه‌گیس بپوشند، موهای خود را حالت دهند تا لکه‌های طاسی را پنهان کنند یا از مژه مصنوعی استفاده کنند. برخی از افراد ممکن است از ترس اینکه دیگران مشکل آنها را بفهمند از صمیمیت اجتناب کنند.
• آسیب به پوست و مو. کشیدن مداوم مو می‌تواند باعث ایجاد زخم‌ها و آسیب‌های دیگر، از جمله عفونت، به پوست سر یا سایر نواحی بدن، شود و به طور دائمی رشد مو را تحت تاثیر قرار دهد.
• گلوله‌های مو در دستگاه گوارش. خوردن موها ممکن است منجر به یک گلوله موی بزرگ و مات شده (تریکوبزوآر) در دستگاه گوارش شود. در طی چند سال، گلوله مو می‌تواند باعث کاهش وزن، استفراغ، انسداد روده و حتی مرگ شود.

درمان تریکوتیلومانیا

تحقیقات در مورد درمان تریکوتیلومانیا محدود است. با این حال، برخی از گزینه‌های درمانی به بسیاری از افراد کمک کرده‌اند تا اختلال موکنی خود را کاهش دهند یا به طور کامل آن را متوقف کنند.

انواع درمانی که ممکن است برای تریکوتیلومانیا مفید باشد عبارت‌اند از:

• آموزش تغییر عادت. رفتاردرمانی درمان اولیه تریکوتیلومانیاست. شما یاد می‌گیرید که چگونه موقعیت‌هایی را تشخیص دهید که احتمال دارد موهای خود را بکنید و چگونه رفتارهای دیگری را جایگزین آن کنید. ممکن است همراه با آموزش تغییر عادت از سایر روش‌های درمانی استفاده شود.
• درمان معکوس عادت یا HRT.  نوعی درمان است که هدف آن شناخت و تغییر الگوهایی است که منجر به موکنی می‌شود. هد،ف جایگزینی موکنی مو با یک رفتار سالم است. چند استراتژی مورد استفاده در HRT عبارتند از:
  • آموزش روانی
  • خود نظارتی
  • تکنیک‌های آرامش‌یابی و تنفس
• درمان شناختی. این درمان می‌تواند به شما کمک کند تا باورهای تحریف شده‌ای که ممکن است در رابطه با کندن مو داشته باشید را شناسایی و بررسی کنید. درمان شناختی رفتاری (CBT) است. CBT همراه با HRT است، اما یک بررسی و چالش عمیق‌تر درباره‌ی افکار پشت موکنی نیز می‌شود. افراد. برخی از تکنیک‌های رایج CBT عبارتند از:
  • بحث در مورد عواملی که منجر به کشیدن مو و عواقب آن می‌شود
  • استفاده از HRT برای تقویت ذهن آگاهی در مورد کشیدن مو
  • شناسایی باورهای محدود‌کننده و مبارزه با آنها
• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. این درمان می‌تواند به شما کمک کند که میل کند مو را بدون عمل کردن بر اساس آن میل بپذیرید.

درمان هایی که به سایر اختلالات سلامت روان که اغلب با تریکوتیلومانیا مرتبط هستند، مانند افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد کمک می‌کنند، می‌توانند بخش مهمی از درمان باشند.

دارودرمانی

اگرچه هیچ دارویی توسط سازمان غذا و دارو به طور خاص برای درمان اختلال موکنی تایید نشده است، اما برخی از داروها ممکن است به کنترل برخی علائم کمک کنند. انتقال دهنده‌های عصبی مختلفی در پاتوفیزیولوژی اختلالاتی مانند تریکوتیلومانیا نقش دارند. بنابراین داروهایی که قادر به اثرگذاری بر روی این فرستنده‌ها هستند، اغلب برای درمان این بیماری استفاده می‌شوند.

برخی از داروهای رایجی که برای درمان اختلال موکنی استفاده می‌شود عبارتند از:

• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین
• کلومیپرامین
• لاموتریژین
• اولانزاپین
• ان استیل سیستئین
• اینوزیتول
• نالترکسون

مقابله و حمایت

بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا احساس می‌کنند که فقط آنها مبتلا به این اختلال هستند. در این صورت پیوستن به گروهی که مشکلات مشابهی دارند به آنها کمک می‌کند که با احساسات خود بهتر کنابر بیایند.

زمان مراجعه به روانشناس

اگر نمی‌توانید جلوی کندن موهای خود را بگیرید یا از ظاهر خود در نتیجه کشیدن موهای خود احساس خجالت یا شرم دارید، با روانشناس صحبت کنید. اختلال تریکوتیلومانیا فقط یک عادت بد نیست، بلکه یک اختلال روانی است و بعید است که بدون درمان بهبود یابد.

آماده شدن برای قرار ملاقات با روانشناس

کمک گرفتن اولین قدم در درمان اختلال موکنی است. در ابتدا ممکن است به پزشک مراقبت‌های اولیه یا یک متخصص پوست مراجعه کنید. او ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.

قبل از قرار ملاقات خود فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

• تمام علائمی که تجربه می‌کنید، حتی اگر به نظر بی‌ارتباط با کشیدن مو باشند. اختلال موکنی می‌تواند هر دو علائم جسمی و روانی را ایجاد کند. توجه داشته باشید که چه چیزی باعث کندن مو می‌شود، چگونه سعی کرده‌اید با مشکل مقابله کنید و عواملی که باعث بهتر یا بدتر شدن آن می‌شوند.
• اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده یا تغییرات اخیر زندگی و اینکه آیا اختلال موکنی در خانواده شما وجود دارد یا خیر.
• تمام داروها، ویتامین‌ها، گیاهان دارویی یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، از جمله دوزها و مدت زمانی که آنها را مصرف کرده‌اید.

سوالاتی که باید از روانشناس خود بپرسید تا از زمان ویزیت خود نهایت استفاده را ببرید.

• چه چیزی ممکن است باعث ایجاد اختلال موکنی در من شده باشد؟
• چگونه این اختلال را تشخیص می‌دهید؟
• آیا این چیزی است که خود به خود از بین می‌رود؟ آیا کاری وجود دارد که به تنهایی برای بهبود علائمم انجام دهم؟
• چه درمان‌هایی را توصیه می‌کنید؟
• اگر تصمیم به مصرف دارو داشته باشم، چه مدت طول می‌کشد تا علائمم بهبود یابد؟
• عوارض جانبی داروهایی که توصیه می‌کنید چیست؟
• اگر از برنامه درمانی شما پیروی کنم، واقعاً چقدر می‌توانم انتظار پیشرفت داشته باشم؟

روانشناس احتمالاً تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید. آماده پاسخگویی به آنها باشید:

• اولین بار موکنی شما از چه زمانی شروع شد؟
• آیا سعی کرده‌اید از موکنی خود دست بکشید؟ نتیجه چه بود؟
• آیا زمان‌ها یا موقعیت‌هایی وجود دارد که احتمالاً باعث موکنی شما می‌شود؟
• قبل و بعد از موکنی چه احساسی دارید؟
• موکنی از کجای بدنتان است؟
• آیا موها را گاز می‌گیرید، می‌جوید یا می‌بلعید؟
• موکنی شما چه تاثیری بر کار، مدرسه یا زندگی اجتماعی شما داشته است؟
• آیا برای موکنی یا سایر مسائل احساسی درمان (دارو یا رواندرمانی) داشته‌اید؟