والدین سمی چه کسانی هستند؟

درست است که حتی بهترین والدین هم هر از گاهی دچار اشتباهات کوچک یا بزرگی می‌شوند، اما در حالیکه هیچ والدین کاملی وجود ندارد، اکثر آنها به اندازه کافی خوب هستند. با این وجود تعدادی از والدین سمی هستید.

والدین سمی

والدین سمی محیطی منفی و سمی در خانه ایجاد می‌کنند. آن‌ها برای بدست آوردن آنچه می‌خواهند از ابزارهایی مانند ترس، احساس گناه و تحقیر استفاده می‌کنند و به این صورت اطمینان پیدا می‌کنند که فرزندانشان از آن‌ها تبعیت می‌کنند.

آنها اغلب غفلت می‌کنند، از نظر عاطفی در دسترس نیستند و در برخی موارد سوء‌استفاده می‌کنند. والدین سمی آنها نیازهای خود را بر نیازهای فرزندانشان مقدم می‌دارند. کودکانی که در چنین خانواده‌های ناکارآمدی رشد می‌کنند، هر روز استرس زیادی را تجربه می‌کنند.

بسیاری از والدین سمی هرگز نمی‌پذیرند که شیوه فرزندپروری آن‌ها اشتباه، آزاردهنده یا آسیب‌زا است. به طور معمول والدین معقتدند که شیوه فرزندپروری‌شان درست است و به آن پایبندی نشان می‌دهند و باور دارند که رفتارشان به نفع کودک است.

رفتارهای توهین آمیز والدین سمی بر فرزندانشان در کوتاه مدت و همچنین در بزرگسالی تأثیر منفی می‌گذارد.

در روانشناسی، اصطلاحی که اغلب برای توصیف والدین سمی استفاده می‌شود، والدین خودشیفته است. در موارد شدید، این والدین از اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیت خودشیفته رنج می‌برند.

نشانه‌های فرزندپروری سمی

والدین سمی اغلب رفتارهای سمی زیادی از خود نشان می‌دهند، از جمله:

والدین سمی تمایل دارند خود محور باشند و نیازهای خود را بر نیازهای فرزندانشان ترجیح دهند. این والدین خودشیفته، از نظر عاطفی در دسترس نیستند و نسبت به دیگران همدلی ندارند.

انعطاف‌ناپذیری

والدین سمی اصرار دارند که نظرات و ارزش‌هایشان درست است و مخالفانشان در اشتباه هستند. این والدین، فرزندان خود را وادار می‌کنند که نظرات و ارزش‌های مشابهی را اتخاذ کنند.

به راحتی ناراحت می‌شوند

والدین سمی نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند. هر زمان که نظرات، ارزش‌ها یا رفتارهای آنها به چالش کشیده شود، ناتوانی آنها در کنترل احساسات منجر به طغیان عاطفی و رفتار غیرقابل پیش بینی و واکنشی می‌شود.

بی‌ثباتی عاطفی

برخی از والدین سمی خلق و خوی انفجاری دارند و دارای خصومت بالایی هستند. والدین سمی می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی باشد. با کوچکترین تحریکی، آنها دراماتیک، خصمانه، تهاجمی ‌و بی‌رحمانه می‌شوند.

کنترل‌گری

والدینی که سمی هستند کنترلگری می‌کنند. آنها ممکن است برای کنترل فرزندان خود از احساس گناه یا تحقیر استفاده کنند. آنها همچنین ممکن است حقیقت را به نفع خود تحریف کنند و برای رسیدن به آنچه می‌خواهند نقش قربانی را بازی کنند.

بدرفتاری

آزار کلامی ‌و آزار عاطفی در خانواده‌های سمی رایج است. فریاد زدن، داد کشیدن و صدا زدن ابزار اصلی ارتباط آنها با فرزندانشان است.

هر نوع قاطعیت، تفاوت‌های فردی یا شورش توسط والدین سمی به عنوان یک حمله شخصی تلقی می‌شود. آنها از توهین و درد جسمانی برای تنبیه و اجرای قوانین خانواده استفاده می‌کنند.

البته بدرفتاری‌های برخی از والدین به همین‌جا ختم نمی‌شود. این والدین ممکن است از آزار جسمی و جنسی نیز برای کنترل و تنبیه فرزندان خود استفاده کنند.

سبک فرزندپروری مستبدانه

شیوه فرزندپروری والدین سمی اغلب مستبدانه است. آنها تمایل دارند از ترس برای اطمینان از سر به راه بودن کودکان خود استفاده کنند.

خواسته‌های نامعقول والدین می‌تواند این بچه‌ها را در بزرگسالی نیز تحت تأثیر قرار دهد.

علاوه بر این فرزندان این والدین یاد می‌گیرند خودشان را کنترل کنند. به عبارت دیگر آن‌ها همان کاری را با خود می‌کنند که والدینشان انجام می‌دادند.

سرزنش دیگران

والدین سمی هرگز مسئولیت اعمال خود را بر عهده نمی‌گیرند و معمولا در انکار کامل هستند. آنها همه اطرافیان خود را به خاطر آشفتگی، تنش و خصومت درون خانواده سرزنش می‌کنند.

اثرات والدین سمی بر کودکان

روابط سمی والد-کودک می‌تواند تأثیر زیادی بر رشد سالم کودکان داشته باشد. کودکان و نوجوانانِ والدین بدسرپرست ممکن است چالش‌های زیر را تجربه کنند:

سلامت روان

استرس طولانی مدت کودکی و تجربیات نامطلوب دوران کودکی (ACEs)  می‌تواند بر رشد مغز کودکان تأثیر منفی بگذارد و به سلامت جسمی و روانی آنها آسیب برساند.

کودکانی که والدین خودشیفته دارند، اغلب در معرض ابتلا به افسردگی هستند. فقدان مهارت‌های تنظیم هیجانی نیز یکی از مسائل رایج این کودکان است. این احتمال وجود دارد که آنها در آینده از PTSD رنج ببرند.

سلامت جسمانی

علاوه بر اثرات روانی محیط‌های سمی در خانه، کودکانی که در خانه‌ای زندگی می‌کنند که در آن بدرفتاری و بی‌توجهی شایع است، سیستم ایمنی بدنشان به خطر می‌افتد.

سیستم‌های بیولوژیکی ما در سال‌های اولیه زندگی عمیقاً تحت تأثیر محیطی قرار می‌گیرند که در آن بزرگ می‌شویم. کودکانی که در محیط‌های سمی زندگی می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به آسم، فشار خون بالا، چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی هستند.

عواقب والدین سمی

کودکان خانواده‌های ناکارآمد و آزاردهنده معمولاً عزت نفس پایین‌تری دارند. آنها همچنین به شدت با مشکلات رفتاری دست و پنجه نرم می‌کنند. نوجوانان نیز در معرض خطر رفتارهای ضد اجتماعی و مصرف مواد مخدر هستند.

از آنجایی که نوجوانان با والدین خود دلبستگی ایمن ایجاد نمی‌کنند، ممکن است در ایجاد روابط صمیمانه یا حفظ روابط سالم با دیگران مشکل داشته باشند.

چگونه با والدین سمی خود برخورد کنیم

اگر کودکی هستید که والدین سمی دارید، در اسرع وقت از معلمان و مشاوران مدرسه کمک بگیرید. برای مقابله با رفتار سمی والدین به کمک و راهنمایی نیاز خواهید داشت.

اگر یک کودک بالغ هستید، سفر شما به بزرگسالی سخت بوده است، اما موفق شده‌اید. اکنون زمان آن است که به خودتان کمک کنید تا سلامتی خود را ارتقاء دهید.

یک شبکه پشتیبانی ایجاد کنید

این فرض که والدین همیشه فرزندان خود را دوست دارند و از آنها محافظت می‌کنند، به طور کلی درست نیست.

متأسفانه بیشتر مردم این را نمی‌فهمند یا باور نمی‌کنند، زیرا آن را طی نکرده‌اند. “خون غلیظ‌تر از آب است”، اهمیت وفاداری و پیوندهای خانوادگی برای بسیاری از والدین عادی را توصیف می‌کند.

وقتی افرادی که قرار بود ما را دوست داشته باشند به ما صدمه می‌زنند درد دارد. اما وقتی این گذشته دردناک را به یکی از دوستان مورد اعتماد خود می‌گویید دردناک‌تر می‌شود، فقط به خاطر اینکه ناسپاس هستید شما را سرزنش می‌کنند.

بنابراین، مهم است که یک شبکه پشتیبانی از افرادی ایجاد کنید که به شما گوش دهند و از شما حمایت کنند.

این می‌تواند یک دوست همدل یا یک روانشناس با تجربه باشد. اطراف خود را با افرادی احاطه کنید که به بهبودی شما کمک می‌کنند، نه اینکه احساس بدتری نسبت به خودتان داشته باشید.

مرزها را تعیین کنید و به آنها بچسبید

اکثر کودکان آزار دیده می‌دانند که باید با والدین سمی خود مرزهای شخصی تعیین کنند. اما گفتنش از انجام دادنش آسون‌تر است.

پیوند‌های محکمی در ما وجود دارد، به خصوص با مراقبانمان، حتی اگر رفتار خوبی با ما نداشته باشند. با وجود بدرفتاری، بسیاری از کودکان هنوز امیدوارند که تایید و پذیرش کامل والدین خود را به دست آورند.

ما نمی‌توانیم دیگران را تغییر دهیم (شما احتمالا برای مدت طولانی تلاش کرده‌اید). افراد سمی احتمالا هرگز تغییر نخواهند کرد مگر اینکه برای خودشان کمک بخواهند. به جای امید به تغییر، روی آنچه می‌توانید کنترل کنید و بر مدیریت انتظارات و واکنش‌های خود  تمرکز کنید.

اگر به نظر نمی‌رسد که الگوهای دردناک رابطه بهبود پیدا کند، در برخی مواقع، باید مراقب سلامت روانی خود باشید.

قطع ارتباط و کنار گذاشتن رابطه سمی به دلیل اینکه والدین شما نمی‌توانند از مرزهای سالم پیروی کنند، ممکن است اقدامی‌ جدی به نظر برسد، اما سلامت روانی و سلامت عاطفی شما مهمتر است. شما باید از خود در برابر آسیب محافظت کنید.

به دنبال کمک روانشناسی باشید

کودکانی که از اضطراب، افسردگی، PTSD  یا سایر مسائل روانی رنج می‌برند، باید از متخصصان سلامت روان کمک بگیرند.

روانپزشکان و روانشناسان نه تنها قادر به درمان اختلالات روانی هستند، بلکه می‌توانند برای کسانی که با مسائل ناشی از آسیب‌های دوران کودکی آسیب دیده‌اند حمایت قوی ارائه دهند. اگر مسائل و مشکلات زیر را تجربه می‌کنید به درمانگر مراجعه کنید:

• احساس دائمی‌ گرفتار شدن در رنج دوران کودکی
• شما به دلیل عصبانیت نسبت به والدینتان رنج می‌برید
• می‌ترسید مردم شما را دوست نداشته باشند، بنابراین برای راضی کردن آنها سخت کار می‌کنید و دائماً به دنبال تأیید هستید
• دلبستگی ناایمن شما منجر به مشکل در روابط می‌شود.
• شما درگیر سوءاستفاده از شریک صمیمی ‌و خشونت خانگی بوده‌اید.

شما می‌توانید با کمک یک درمانگر مجرب این مسائل را حل کنید و زندگی شادی را که شایسته آن هستید بازسازی کنید.

سخن پایانی والدین سمی

خوشبختانه آسیب‌های ناشی از والدین سمی روی سنگ نوشته نشده است. انعطاف‌پذیری عصبی به ما این امکان را می‌دهد که با تجربیات جدید، مغز خود را برای تجربه‌ی شادی دوباره سیم‌کشی کنیم. اهمیت داشتن روابط سالم در بزرگسالی و یک شبکه حمایتی را نمی‌توان نادیده گرفت.

منابع