تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه

طرحواره رهاشدگی و ترس از رهاشدگی یکی از عمیق‌ترین آسیب‌هایی است که ممکن است در زندگی خود تجربه کرده باشیم. هرچه از دست دادن‌ها و رهاشدگی‌هایمان در سنین پایین‌تری رخ داده باشد طرحواره رهاشدگی عمیق‌تر و ترس از رهاشدگی‌مان بیشتر می‌شود.

طرحواره رهاشدگی و ترس از رهاشدگی باعث می‌شود که افراد تلاش‌های ناامیدانه‌ای برای برقراری رابطه انجام دهند و برای جلوگیری از رهاشدگی به رفتارهای افراطی روی بیاورند. به همین دلیل شما باید از نحوه تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه آگاهی داشته باشید.

رهاشدگی دو شکل اصلی دارد: هیجانی و فیزیکی. برای مثال، والدین ممکن است به دلیل طلاق گرفتن یا مرگ از کودک جدا شده باشند و کودک احساس رهاشدگی کند. رهاشدگی هیجانی (عاطفی) نیز نتیجه انواع بدرفتاری‌ها رخ می‌دهد به این صورت که ممکن است کودک به طور مکرر نادیده گرفته شود، شنیده نشود و یا به او احساس نخواستنی بودن بدهند.

ترس از رهاشدگی یک تشخیص روان‌پزشکی نیست اما حالت هیجانی عمیقی است که با احساس ناامنی شدید و تروماهای عمیق رابطه دارد. به همین دلیل، ترس از رهاشدگی با برخی از اختلال‌های روان‌شناختی مانند اختلال شخصیت مرزی رابطه دارد.

نشانه‌های رایج ترس از رهاشدگی عبارت‌اند از:

• ناتوانی در تنها ماندن
• حساسیت زیاد به انتقاد
• سطح بالای اضطراب
• قطع ارتباط هیجانی یا دسترسی‌ناپذیری هیجانی
• احساس عمیق خودسرزنشگری برای تجربه رهاشدگی
• سطح بالای خشم و حسادت
• عدم تحمل نداشتن رابطه عاشقانه
• تأییدطلبی دیگران
• مشکلات مرتبط با تعهد در روابط عاشقانه
• وقتی همه‌چیز در یک رابطه خوب پیش می‌رود نگران است

تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه

اگرچه درباره ترس از رهاشدگی در روابط عاشقانه مباحث بسیار زیادی وجود دارد، اما ترس از رهاشدگی به اشکال دیگری نیز خود را نشان می‌دهد.

در این مقاله پنج مورد از روش‌هایی که زخم‌های رهاشدگی روابط را تحت تأثیر قرار می‌دهد توضیح داده می‌شود.

وابستگی سریع و شدید به افراد جدید

یکی از مهم‌ترین روش‌های تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه این است که باعث می‌شود که از ابتدای آشنایی، فرد احساس یک عشق آتشین در خود داشته باشد.

این موضوع معمولاً در دوستی‌های جدید و روابط عاشقانه دیده می‌شود. در این مورد، فردی که ترس از رهاشدگی دارد با شدت بالا وارد رابطه می‌شود و خیلی سریع به طرف مقابل احساس وابستگی پیدا می‌کند. وابستگی شدید و سرعت بالا در رابطه برای آن‌ها به نوعی نقش محافظت از رابطه را دارد. در این حالت فرد، خیلی سریع جزئیات زیادی از خودش با طرف مقابل به اشتراک می‌گذارد، در حالی که به اشتراک‌گذاری جزئیات نیازمند زمان است.

بررسی تاریخچه روابط افرادی که خیلی سریع وابسته می‌شوند مشاهده می‌کنیم که آن‌ها روابط متعدد زیادی داشته‌اند و اغلب خیلی سریع از یک رابطه به یک رابطه دیگر وارد شده‌اند. فاصله بین اتمام یک رابطه و شروع رابطه جدید نیز اغلب خیلی کم است.

وابستگی شدید و سریع برای کسی که طرحواره رهاشدگی دارد شبیه یک مرهم یا یک مسکن موقت عمل می‌کند. در این حالت، او احساس می‌کند که در یک رابطه عمیق قرار دارد و احتمال رهاشدگی و تمام شدن رابطه پایین است. بنابراین می‌توان گفت که وابستگی سریع و شدید نوعی روش دفاعی ناخودآگاه فرد برای جلوگیری از رهاشدگی مجدد است.

اما چسبیدن افراطی به طرف مقابل، صمیمیت زودهنگام افراطی و وابستگی شدید اگرچه برای مدت کوتاهی می‌تواند زخم‌های رهاشدگی را التیام بخشد اما در بلندمدت طرف مقابله رابطه از این وضعیت دلزده خواهد شد و بار دیگر، فرد در معرض رهاشدگی قرار می‌گیرد.

گوش‌به‌زنگی افراطی درباره امنیت دیگران

شاید یکی از دردناک‌ترین روش‌های تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه گوش‌به‌زنگی و نگرانی در مورد سلامتی افرادی است که با آن‌ها رابطه داریم.

معمولاً شخصی که زخم‌های حل‌نشده‌ی رهاشدگی دارد نسبت به امنیت دیگرانی که با آن‌ها رابطه دارد حساسیت پیدا می‌کند. برای مثال، ممکن است در مورد اینکه دوستان و عزیزانشان در سلامت هستند مدام با آن‌ها تماس بگیرد. درواقع آن‌ها نسبت به سلامتی دیگران نشخوار فکری پیدا می‌کنند. آن‌ها همیشه نگران‌اند که در پی یک اتفاق یا یک فاجعه افرادی را که با آن‌ها در رابطه هستند از دست بدهند.

از آنجایی که ترس از رهاشدگی به معنای از دست دادن دیگران است بنابراین جای تعجب نیست که افراد دارای طرحواره رهاشدگی مدام نگران از دست دادن باشند. بخشی از ترس آ‌ن‌ها از اتفاقاتی مثل بیماری و مرگ دیگران است. به همین دلیل همیشه نگران دیگران هستند.

این نگرانی‌ها باعث می‌شود که دیگران احساس کنند به نوعی در دام افتاده‌اند، تحت کنترل هستند یا اینکه استقلال خود را از دست داده‌اند، زیرا طرف مقابل به دلیل ترس از رهاشدگی، به صورت مداوم می‌خواهد آن‌ها را زیر نظر بگیرد. نیاز دائمی به بازرسی در کسی که ترس از رهاشدگی دارد به کاهش ترس خودش کمک می‌کند اما به طور همزمان باعث ایجاد تنش و بی‌ثباتی در روابطش با دیگران می‌شود.

حساسیت به بازخورد

در تمامی روابط، ما نیاز به بازخورد داریم. دیگران در مورد رفتار، افکار و احساسات ما فیدبک‌هایی می‌دهند که اگر به دقت آن‌ها را ارزیابی کنیم به رشد شخصی‌مان کمک می‌کنند. اما طرحواره رهاشدگی ممکن است مانع از این امر شود، از این رو یکی از روش‌های تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه ایجاد مانع در برابر شنیدن بازخوردهاست.

اگر کسی نسبت به بازخورد (فیدبک) حساسیت داشته باشد ممکن است با هر فیدبکی که به او داده می‌شود حالت دفاعی به خود بگیرد زیرا طرحواره رهاشدگی‌اش فعال می‌شود. این موضوع به ویژه در مورد کسی صدق می‌کند که کمال‌گراست و انتظارات غیرواقع‌بینانه‌ای از خودش دارد.

به عنوان مثال ممکن است فیدبکی را که در محل کار دریافت می‌کند به عنوان نوعی سرزنش در نظر بگیرد و احساس کند که نقصی در او وجود دارد و کامل نیست. در نتیجه با عملکرد شغلی خود وسواس پیدا می‌کند.

اگر در یک رابطه صمیمی، یک دوست، یکی از اعضای خانواده یا همسرش به او فیدبکی بدهد به شدت دفاعی یا سرزنشگرانه برخورد می‌کند تا احساس آسیب‌پذیری خود را جبران کند.

برخورد دفاعی در برابر فیدبک‌ها، یک راه جبرانی برای جلوگیری از فعال شدن طرحواره رهاشدگی است. زیرا اگر او باور کند که فیدبکی که به او داده شده است به نوعی صحیح است برایش به این معناست که نقطه‌ضعف اساسی‌ای در او وجود دارد که او را در معرض رهاشدگی مجدد قرار می‌دهد.

سوءظن دائمی

بسیاری از کسانی که ترس از رهاشدگی یا طرحواره رهاشدگی دارند نسبت به اعتماد نیز مشکلات اساسی را تجربه می‌کنند که در روابط عاشقانه‌شان بسیار رایج است. آن‌ها با سوءظن دائمی نسبت به همسر خود زندگی می‌کنند زیرا همیشه می‌ترسند که همسرشان آن‌ها را ترک کند.

متأسفانه بسیاری از کسانی که ترس از رهاشدگی دارند با پارتنرهایی وارد رابطه می‌شوند که عموما خودشیفته هستند و بدین ترتیب مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. بنابراین ترس آن‌ها به واقعیت تبدیل شده است.

در جلسات زوج درمانی به کرات مشاهده کرده‌ایم که زوجی که مدام به او شک می‌شود، سوءظن‌ها را بدترین تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه می‌داند.

آزمایش کردن دیگران

این مورد بیشتر در کسانی دیده می‌شود که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند. این افراد به صورت تکانشی ممکن است شریک زندگی‌شان را مورد آزمایش قرار دهند تا وفاداری آن‌ها را بسنجند.

به عنوان مثال ممکن است عمداً کم‌محلی کنند تا ببینند طرف مقابلشان چه واکنشی نشان می‌دهد، یا اینکه ممکن است عمداً بدرفتاری کنند تا ببینند آیا طرف مقابل باز هم آن‌ها را دوست دارند یا نه؟

در موارد شدیدتر، حتی ممکن است دست به خیانت بزنند تا از این طریق، وفاداری فرد مقابل خود را بسنجند.

همانطور که حدس می‌زنید سربلند بیرون آمدن از این آزمایش‌ها سخت است. بنابراین فردی که طرحواره رهاشدگی دارد به این نتیجه می‌رسد که دیگران ترکش خواهند کرد.

درمان ترس از رهاشدگی

اگر ترس از طرد شدن یا طرحواره رهاشدگی در شما وجود دارد احتمالا کیفیت روابط‌تان به شدت پایین است و شما همیشه در حال بررسی احتمال تمام شدن روابط خود هستید. بنابراین شما هیچ‌گاه طعم خوش یک رابطه را تجربه نخواهید کرد. از این رو اهمیت دارد که برای مراقبت از خود، رابطه و کسانی که دوستشان دارید برای درمان ترس از طرد شدن و طرحواره رهاشدگی خود اقدامات لازم را انجام دهید.

یکی از انواع رواندرمانی به نام طرحواره‌درمانی، به طور اختصاصی روی طرحواره‌های ناسازگار اولیه که طرحواره رهاشدگی یکی از آن‌هاست تمرکز کرده است و به شما کمک می‌کند با طرحواره رهاشدگی و ترس از طردشدگی خود مبارزه کنید.

به طور کلی برای اینکه بتوانیم از روش‌های تأثیرگذاری طرحواره رهاشدگی بر روابط عاشقانه خود جلوگیری کنیم، آگاهی و درمان آن بسیار حیاتی است.