دوران بارداری

به راهنمای هفته‌به‌هفته‌ی بارداری اسکیمالوژی خوش‌ آمدید. بدن شما برای انجام دادن کارهای شگفت‌انگیزی طراحی شده است اما می‌توان گفت که همه‌ی این کارهای شگفت‌انگیز که در طول ۴۰ هفته بارداری رخ می‌دهند جزء باورنکردنی‌ترین اتفاق‌ها هستند.

باروری یا لقاح فرآیندی است که در آن اسپرم و تخمک یا سلول‌های جنسی مذکر و مؤنث با یکدیگر ترکیب می‌شوند تا سلول واحدی به نام تخم که به آن زیگوت گفته می‌شود را تشکیل دهند. بعد از لقاح زیگوت بارها و بارها تقسیم می‌شود تا در نهایت به یک نوزاد تبدیل شود.

مراحل رشد پیش از تولد

رشد پیش از تولد به سه مرحله تقسیم شده است که عبارت‌اند از مرحله‌ی تخمکی، مرحله رویانی و مرحله جنینی. طی این سه مرحله از حاملگی، سلول تخم تک‌سلولی اولیه رشد می‌کند و به رویان و سپس به جنین تبدیل می‌شود.

مرحله تخمکی. طی مرحله تخمکی که از لقاح تا تا حدود دو هفتگی سن حاملگی را شامل می‌شود سلول تخم تقسیم می‌شود، روز به روز پیچیده‌تر شده و در دیواره‌ی رحم لانه‌گزینی می‌کند.

در حین تقسیم سلولی، تخمک مسیر لوله‌ی فالوپ را را به سمت رحم طی می‌کند که ۳ یا ۴ روز به طول می‌انجامد و در این فاصله شکل آن به صورت کره‌ای تو خالی و مملو از مایع که بلاستوسیت نامیده می‌شود تغییر می‌یابد. بلاستوسیت یکی دو روز آزادانه در رحم به حالت شناور باقی می‌ماند و سپس لانه‌گزینی را در دیواره‌ی رحم آغاز می‌کند.

مرحله رویانی. طی مرحله رویانی که دومین مرحله بارداری است و از ۲ تا ۸ هتفتگی را شامل می‌شود، اندام‌ها و دستگاه‌های اصلی بدن (تنفسی، گوارشی و عصبی) به سرعت رشد می‌کنند. این دوره، دوره‌ای است که به شدت بحرانی است زیرا رویان به تأثیرات مخربی که از محیط پیش از تولد به او می‌رسد بیش از هر زمان دیگری حساس است.

مرحله‌ جنینی. این مرحلی از ۸ هفتگی تا زمان تولد را شامل می‌شود. پیدایش نخستین سلول‌های استخوانی در هفته هشتم بارداری نشان‌دهنده‌ی آغاز مرحله جنینی است که آخرین مرحله دوران بارداری است. طی این دوره جنین به به سرعت تا حدود ۲۰ برابر طول قبلی خود رشد می‌کند و اندام‌ها و دستگاه‌های بدن او پیچیده‌تر می‌شوند.

تقسیم دوران بارداری به سه دوره سه ماهه

تقسیم‌بندی دیگری که از دوران بارداری وجود دارد آن را به سه دوره سه ماهه تقسیم می‌کند. ما در این مقاله قصد داریم اتفاقات این سه دوره و رشد جنین را بررسی کنیم. سپس در مقالات بعدی رشد پیش از تولد را به صورت هفته به هفته مرور خواهیم کرد.

در حالیکه در برخی هفته‌های بارداری به نظر می‌رسد که اتفاقات زیادی رخ نمی‌دهد اما در واقع اینگونه نیست در تمام این هفته‌ها اتفاقات بزرگ و کوچک مهمی در حال رخ دادن هستند. بارداری به سه دوره سه‌ماهه تقسیم می‌شود:

برخی از نکات این راهنما عبارت اند از:

• چگونگی رشد و تکامل جنین در حین دوره بارداری
• شایع‌ترین نشانه‌های بارداری شما
• بهترین روش‌های مراقبت‌های از خود و فرزندتان
• توصیه‌هایی برای همسرتان
• نگرانی‌ها و ملاحظات ویژه‌ای که باید از آن‌ها آگاه باشید

ما شما را در تمام اتفاقاتی که قرار است با آن روبرو شوید به صورت گام‌به‌گام راهنمایی می‌کنیم و شما را از طریق آنچه باید بدانید و چه زمانی باید آن‌ها را بدانید توانمند می‌کنیم. از این طریق شما می‌توانید همه‌چیز را به بهترین شکل درک کنید و بهترین تصمیم را برای خود، فرزند و همسرتان بگیرید.

ابتدا مقالات مرتبط با هر سه‌ماهه‌ی بارداری را مطالعه کنید تا یک درک کلی و جامع از بارداری به دست بیاورید سپس برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر به مقالات راهنمای بارداری به صورت هفته به هفته مراجعه کنید تا متوجه شوید که در هر هفت روز چه اتفاقات مهمی در دوران جنینی رخ می‌دهد.

امیدواریم که دوران بارداری سالم‌ترین و شادترین دوره‌ی زندگی‌تان باشد. ما خیلی خوشحالیم که در این سفر نه‌ماهه همراه شما هستیم.

سه ماهه‌ اول دوران بارداری (هفته‌های اول تا ۱۳)

سه ماهه اول دوران بارداری کوتاه‌ترین دوره بارداری است زیرا بسیاری از مادران در ۴ هفته‌ی اول بارداری اصلاً متوجه آن نمی‌شوند.

علاوه بر این هفته اول و هفته دوم در واقع هفته‌هایی هستند که شما تخمک‌گذاری می‌کنید و در حال گذراندن دوره‌ی قاعدگی خود هستید. بنابراین شمارش هفته‌ها تقریباق دو هفته قبل از بارداری رسمی شروع می‌شود. کمی گیج‌کننده است. این‌طور نیست؟

نشانه‌های بارداری در سه‌ماهه‌ی اول بارداری

برآمدگی شکم تا سه ماهه‌ دوم شما ظاهر نمی‌شود اما ممکن است قبل از آن بتوانید برخی از نشانه‌های بارداری را تشخیص دهید، مانند متورم شدن سینه‌ها و تغییرات پوستی.

با وجود این ممکن است برخی از تغییراتی را که در شکمتان رخ می‌دهد احساس کنید که معمولاً به دلیل نفخ و گاز مربوط به دوران بارداری است نه رشد نوزاد. در پایان دوره سه ماهه اول شما ممکن است بین ۱ تا ۲ کیلوگرم افزایش وزن داشته باشید.

آنچه در این دوره انتظار می‌رود

نشانه‌های اولیه. هورمون بارداری به نام گنادوتروپین جفتی انسانی در بدن شما جریان پیدا می‌کند و هر دو تا سه روز دو برابر می‌شود و در هفته‌ی دهم به اوج خود خواهد رسید. این هورمون توسط سلول‌های جفت تولید می‌شود و باعث ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌شود. تمام این موارد به تعداد بی‌شماری از نشانه‌های اولیه احتمالی بارداری مانند حالت تهوع، خستگی و سوزش سر دل کمک می‌کند.

هنگامی که سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان کاهش پیدا می‌کند این نشانه‌ها نیز در سه ماهه دوم بارداری کاهش می‌یابند.

از همین دوره بهتر است که تحت نظر یک پزشک باشید و به صورت منظم به او مراجعه کنید.

رشد جنین

در حالی که در سه ماهه اول دوران بارداری تغییرات فیزیکی و بدنی زیادی به صورت ظاهری در شما رخ نمی‌دهد، اتفاقات زیادی در درون شما در حال رخ دادن هستند که قابل مشاهده نیستند.

در اولین روز بارداری هنوز اسپرم و تخمک یکدیگر را ملاقات نکرده‌اند. اما هفته ششم یعنی اواسط دوره سه ماهه اول، صورت و جمجمه و مغز فرزندتان در شروع به شکل‌گیری می‌کنند. دست‌ها و پاهای آن‌ها نیز رشد می‌کنند.

در پایان سه ماهه اول دوران بارداری، جنینی که در حال رشد در درون شماست بیش از ۷ تا ۸ سانتی‌متر طول دارد و دست‌ها، پاها، چشم‌ها، ضربان قلب و غیره قابل مشاهده است. در واقع تمامی اندام‌ها، ماهیچه‌ها و حتی اندام‌های تناسلی کودک رشد می‌کنند. با وجود این شما تا هفته بیستم نمی‌توانید از جنیست فرزند خود آگاه شوید.

در این دوره سیستم گردش خون و ادرار کودکتان کار می‌کند. اسکلت‌ها روند آهسته‌ی ساختن کلسیم را آغاز می‌کنند. مغز استخوان آن‌ها گلبول‌های سفید تولید می‌کند و تارهای صورتی کودک شما به سمت کامل شدن حرکت می‌کنند.

نکات مفید

یک پزشک مناسب برای خودتان پیدا کنید. تفاوت بین متخصص زنان، زایمان و ماماها را بررسی کنید. بهتر است تا پایان سه ماهه دوم بارداری هر چهار هفته یکبار به پزشک مراجعه کنید.

در سه ماهه اول دوران بارداری لازم نیست که سونوگرافی انجام دهید. برای بسیاری از افراد در این دوره هیچ سونوگرافی خاصی لازم نیست مگر اینکه پزشک‌تان آن را ضروری بداند.

سه ماهه دوم دوران بارداری (هفته‌های ۱۴ تا ۲۷)

برای اکثر والدین آینده، سه‌ماهه‌ی میانی ساده‌ترین دوره بارداری است. دلیلش این است که جفتی که تازه در شما شکل گرفته است پروژسترون بیشتری تولید می‌کند. این هورمون دیواره رحم شما را برای نگهداری جنین مناسب می‌سازد.

نشانه‌های بارداری در سه ماهه دوم دوران بارداری

همزمان با افزایش پروژسترون، تولید هورمون گونادوتروپین جفتی انسان که نشانه‌های بارداری را تولید می‌کرد کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب، شما همانند دوره‌ی قبل از بارداری می‌توانید از افزایش انرژی و اشتهای خود لذت ببرید.

صرف نظر از اشتها، بیشتر افراد می‌توانند انتظار داشته باشند که در طول سه ماهه دوم بارداری حدود یک پوند (کمی بیش از ۴۵۰ گرم) در هفته اضافه وزن داشته باشند و در پایان هفته 27، وزن کلی بدن بین ۵ تا ۶ کیلوگرم افزایش می‌یابد.

سه ماهه دوم دوران بارداری به دلیل افزایش پروژسترون که باعث افزایش انرژی و اشتها می‌شود، آسان‌ترین دوره سه ماهه محسوب می‌شود.

آنچه در سه ماهه دوم دوران بارداری انتظار می‌رود

درست است که دوره سه ماهه دوم دوران بارداری شما احتمالاً احساسات بهتری نسبت به دوره سه ماهه اول دارید اما این دوره نیز دارای نشانه‌های خاص خودش می‌باشد. به عنوان مثال هرچه به پایان این دوره نزدیک می‌شوید ممکن است شروع به تمرین کردن انقباضات رحمی که براکستون هیکس نامیده می‌شود کنید.

در این دوره هورمون‌ها به جریان خود ادامه می‌دهند و کودک شما به طور پیوسته رشد می‌کند و فضای بیشتری را اشغال می‌کند و البته بدن شما را مجبور می‌کند که تا با آن سازگار شود.

در حالی که بارداری هر فردی متفاوت است، اما برخی از عوارض جانبی نه‌چندان خوشایند بارداری وجود دارد که ممکن است در سه ماهه دوم بارداری با آن‌ها مواجه شوید:

• تکرر ادرار
• کمر درد؛ درد عصب سیاتیک
• فشار خون پایین
• گرفتگی عضلات پا
• درد رباط گرد (این شامل رباط‌هایی می‌شود که از بالای رحم تا دو طرف لگن کشیده می‌شوند).
• ضربان قلب

اگرچه دردناک نیست، اما ممکن است متوجه رگ‌های واریسی و تغییرات پوستی مانند رشد خال و علائم کشیدگی شوید.

رشد جنین در سه ماهه دوران بارداری

صرف نظر از اینکه در این دوره چه احساساتی را تجربه می‌کنید، اتفاقات زیادی برای کودک شما رخ می‌دهد. کودک در ابتدای دوره سه ماهه دوم به اندازه یک اونس (تقریباً ۲۸ گرم) وزن دارد و در پایان این دوره به تقریباً یک کیلو و دویست گرم می‌رسد. همچنین در طول این دوره جنین بیش از ۲۵ سانتی‌متر رشد می‌کند.

در طول این دوره از رشد، کبد، طحال و تیروئید جنین شروع به انجام مسئولیت‌های مربوط به خود می‌کنند. مغز و پایانه‌های عصبی کودک به اندازه‌ی کافی بالغ شده‌اند تا بتوانند لمس کردن را احساس کنند. اسکلت‌های نرم و انعطاف‌پذیر آن‌ها سفت‌تر و سخت‌تر می‌شوند.

تقریباً در هفته‌ی ۲۲ اگر همسرتان گوش خود را روی شکم شما قرار داد می‌تواند صدای ضربان قلب جنین را بشنود زیرا در این زمان کودکتان در حال بلعیدن مایع آمنیوتیک است.

در همین زمان، سیستم شنوایی کودک به قدر کافی رشد کرده است به طوریکه ممکن است صدای شما را نیز بشنود.

تقریباً در نیمه‌های سه ماهه‌ی دوم دوران بارداری لحظات مهمی را تجربه خواهید کرد. برآمدگی نوزاد در شکمتان احتمالاً در حدود هفته بیستم برای دیگران قابل مشاهده است.

در حدود همین زمان، اولین حرکات کودک را احساس خواهید کرد. البته اگر اولین بارداری شما نیست ممکن است زودتر از این حرکات جنین را احساس کنید.

حدود هفته ۱۸ تا ۲۰، اندام تناسلی جنین به خوبی قابل مشاهده است و شما می‌توانید برای تعیین جنسیت از سونوگرافی استفاده کنید.

در پایان سه ماهه دوم دوران بارداری، جنین تقریباً شبیه نوزادی است که در پایان هفته چهلم متولد می‌شود البته بسیار کوچکتر. چشم‌ها و گوش‌های جنین به محل اصلی خودشان حرکت کرده‌اند و دست‌ها و پاهاهای او اکنون متناسب با بقیه بدن هستند.

شاید هیجان‌برانگیزترین از همه این باشد که به لطف سونوگرافی که در حدود هفته بیستم انجام می‌دهید می‌توانید فرزند آینده خود را ببینید.

نکات مفید

خبر خوب را منتشر کنید. در طول این دوره احتمال سقط جنین بین یک تا پنج درصد کاهش می‌یابد. در طول این دوره والدین می‌توانند اخبار بچه‌دار شدنشان را با خیال راحت به همه اعلام کنند.

برنامه‌ریزی برای آینده. اگرچه تا پایان هفته چهلم زمان زیادی باقی مانده است اما از همین اکنون باید خود را برای آن زمان آماده کنید. به مراقبت از کودک و مرخصی گرفتن فکر کنید. و این دوره آخرین فرصت شما برای مسافرت رفتن است البته با نظر پزشک.

سه ماهه سوم دوران بارداری (هفته‌های ۲۸ تا ۴۰)

اکثر زنان باردار بین هفته ۳۷ تا ۳۹ زایمان می‌کنند. برخی از زنان ممکن است زودتر از این زایمان کنند و برخی دیگر ممکن است تا هفته ۴۲ طول بکشد. حدود نیمی از بارداری‌های دوقلو قبل از هفته سی و هفتم زایمان می‌کنند.

سه ماهه سوم دوران بارداری ممکن است سخت‌ترین دوره بارداری شما باشد زیرا باید با تغییرات عاطفی و والدین شدن سازگاری پیدا کنید.

مهم نیست که در کدام دسته قرار می‌گیرد، این دوره به دلیل وزن واقعی جنین، بار عاطفی تولد قریب‌الوقوع و نقش در حال تغییر شما، بارداری را از نظر جسمی و عاطفی چالش‌برانگیزتر از قبل می‌کند.

نشانه‌های بارداری در سه ماهه سوم دوران بارداری

در شروع سه ماهه سوم احتمالاً بین ۱۷ تا ۲۴ پوند وزن اضافه کرده‌اید (یعنی تقریباً بین ۷ تا ۱۱ کیلوگرم). البته میزان افزایش وزن به مقدار ثابتی تا دو ماه دیگر ادامه پیدا می‌کند. در نهایت در حدود هفته سی و هفتم افزایش وزن شما به ۱۱ تا ۱۵ کیلوگرم می‌رسد و احتمالاً تا پایان زایمان ثابت می‌ماند.

آنچه در سه ماهه سوم دوران بارداری انتظار می‌رود

موقعیت جدید وزن. موقعیت جدید نوزاد در درون رحم‌تان ممکن است باعث درد، ناراحتی و اختلال در خواب شود. با این حال در اواسط سه ماهه آخر بارداری ممکن است به خاطر اینکه جنین در کانال زایمان قرار می‌گیرد کمی احساس راحتی داشته باشید. متأسفانه حرکت جنین به سمت پایین باعث افزایش فشار روی مثانه می‌شود.

تغییرات ظریف بدنی. هر چه به زایمان نزدیک‌تر می‌شوید بدن‌تان تغییرات ظریفی را تجربه خواهد کرد. به عنوان مثال انقباض‌های براکستون هیکس بیشتر رخ می‌دهند. حدود هفته سی و یکم، از سینه‌های شما یک ماده زرد کرمی یا یک ماده آبکی و نازک به نام آغوز ترشح می‌کند.

تغییرات هورمونی. علاوه بر این، بدن شما اکنون هورمون ریلکسیشن ترشح می‌کند که باعث می‌شود رباط‌ها و استخوان‌های لگن شما شل شود و به جنین اجازه می‌دهد که به آرامی خارج شود. سطح استروژن شما در حال افزایش است تا دهانه‌ی رحم را نرم و باز کند. در نتیجه پلاگ مخاطی شما که دهانه‌ی رحم شما را در برابر باکتری‌ها محافظت می‌کند شروع به نازک شدن می‌کند.

مراجعه بیشتر به پزشک. در این دوره پزشکتان شما و فرزندتان را به دقت بررسی می‌کند. در طول این دوره شما باید دوبار در ماه به پزشک مراجعه کنید. از هفته سی و ششم به بعد نیز بهتر است که هر هفته به پزشک یا ماما مراجعه داشته باشید.

مرحله نهایی. پایان دوره‌ی سه‌ماهه سوم دوران بارداری، زایمان است. هنگامی که انقباض‌های واقعی را تجربه کنید متوجه خواهید که چه زمانی زایمان شروع می‌شود.

نکات مفید

لذت ببرید! درست است که این دوره چالش‌برانگیزترین دوره بارداری است اما پر از نقاط عطف هیجان‌انگیز است. وقتی همسرتان در این دوره روی شکم‌تان دست بگذارد می‌تواند حرکات کودک را به راحتی لمس کند.

به زودی شما می‌توانید لگد زدن‌ها و سایر حرکات جنین را به راحتی از روی شکم خود ببینید.

رشد جنین در سه ماهه سوم دوران بارداری

هم شما و هم فرزندتان در حال آماده‌سازی خود برای زایمان هستید. این زمانی است که رشد سریع و پیشرفت نهایی رخ می‌دهد. نوزاد شما در طول این ۱۲ هفته آخر تقریباً ۵ پوند (بیش از دو و نیم کیلوگرم) وزن خواهد داشت و هنگام تولد به ۷ پوند می‌رسد یعنی حدود بیش از سه کیلوگرم.

مغز فرزند شما در طول این دوره پر از شیارها و چین‌های لازم می‌شود و تا هفته‌ی ۳۵ و هفته‌ی ۳۹ تقریباً به اندازه یک سوم نهایی خود رشد می‌کند.

ریه‌ها و کبد جنین در هفته‌های آخر به طور پیوسته رشد می‌کنند. از آنجایی که مغز، کبد و ریه‌ها به بیشتر از یک هفته برای بلوغ و کامل شدن نیاز دارند اگر جنین شما بین هفته‌های ۳۷ تا ۳۸ متولد شود به عنوان «ابتدای ترم» در نظر گرفته می‌شوند.

نقاط عطف

در هفته 39، کودک شما کاملاً رشد کرده و از نظر جسمی برای تولد آماده است.

در نهایت، استخوان‌های کودک به طور کامل تشکیل می‌شوند، اما صفحات جمجمه نوزاد انعطاف‌پذیر می‌مانند تا کودک شما به راحتی از کانال زایمان عبور کند. تا هفته 39، کودک شما دیگر از نظر فیزیکی برای تولد آماده نخواهد شد. در عوض، آنها از این زمان برای موقعیت مناسب برای زایمان استفاده می کنند.

زایمان

اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، در حدود 40 هفتگی زایمان خواهید کرد، اگرچه برای بسیاری از والدین باردار زایمان قبل یا بعد از این زمان رخ می‌دهد. ممکن است زایمان کاملاً از برنامه زایمان شما پیروی کند یا کاملاً متفاوت از آنچه تصور می‌کردید به نظر برسد، شاید زمانی که قصد زایمان طبیعی را داشتید به سزارین ختم شود. صرف نظر از این، بدن شما (اگر نه ذهن شما) در طول دوران بارداری خود را برای این لحظه آماده کرده است.

خواندن بیشتر در مورد هفته های آخر بارداری در این راهنما می تواند به شما کمک کند تا سناریوهای مختلف زایمان و آنچه را که می توانید انتظار داشته باشید، چه در حین و چه پس از آن، بهتر درک کنید.