همهی ما رؤیای سعادت عاطفی داریم و برای رسیدن به این هدف در جستجوی همسری هستیم که از همهلحاظ مناسب ما باشد. از این رو، ازدواج یکی از نقاط عطف زندگی زندگی ماست و باید تمام تلاش خود را برای انتخاب همسر مناسب انجام دهیم.
عوامل بسیار زیادی هستند که روی انتخاب همسر تأثیر میگذارند مانند وضعیت اجتماعی-اقتصادی، سطح تحصیلات، مذهب و عوامل مرتبط با خانواده. اما آنچه تأثیر عمیقی روی انتخاب ما میگذارد شخصیت است. پژوهشهای روانشناسی نیز نشان میدهند که شخصیت عامل مهمی در رضایت از زندگی و احساس خوشبختی است. درواقع این شخصیت ماست که تعیین میکند با چه کسی ازدواج کنیم و بعد از ازدواج چه رفتاری داشته باشیم. همچنین شخصیت همسر ماست که تعیین میکند ما با او رابطه رضایتبخشی خواهیم داشت یا خیر؟
به عنوان مثال یک شخصیت درونگرا و یک شخصیت برونگرا نمیتوانند رابطهی طولانیمدت رضایتبخشی با یکدیگر داشته باشند، زیرا علائق و ترجیحات آنها با هم تفاوتهای اساسی دارد. بنابراین، شناخت شخصیت خود و شخصیت همسر آیندهمان میتواند درونمای مسیر زندگی را بهتر به ما نشان دهد.
در این مقاله قصد دارم انتخاب همسر مناسب را بر اساس معتبرترین مدل شخصیت در روانشناسی توضیح بدهم. این مدل به نام مدل پنج عاملی شخصیت و گاهی نیز پنج بزرگ نامیده میشود. بر اساس مدل پنج عاملی شخصیت، شخصیت هر فرد از پنج صفت اصلی ساخته شده است. هر فردی تا اندازهای دارای این پنج ویژگی میباشد که ممکن است در هر کدام از این پنج عامل امتیاز کمتر یا بیشتری داشته باشد.
در روانشناسی، از مدل پنج عاملی شخصیت (پنج بزرگ) معمولاً در تحقیق و مطالعه شخصیت استفاده میشود. از اواخر قرن بیستم، این عوامل برای اندازهگیری و توسعه درک بهتر تفاوتهای فردی در شخصیت مورد استفاده قرار گرفتهاند.
طبق مدل پنج عاملی شخصیت، صفات اصلی شخصیت عبارتاند از:
- ثبات هیجانی: ثبات هیجانی به شیوه افراد برای مقابله کردن با استرسها و موانعی که در زندگی وجود دارد اشاره دارد. افراد دارای ثبات هیجانی شبیه قایقهایی هستند که در جریان بیوفقهی آبهای متلاطم به مسیر خود ادامه میدهند. افرادی که ثبات هیجانی ندارند به وسیلهی امواج و باد به هر سو کشیده میشوند و احتمال بیشتری دارد که از مسیر خارج شوند. تغییر خلق در طول زمان صفت بارز ناپایداری هیجانی است. این افراد افت و خیز هیجانی زیادی دارند.
- برونگرایی: افراد برونگرا معاشرتی و اهل جمع هستند. آنها عاشق مهمانیاند و وارد تعاملهای اجتماعی متعددی میشوند. آنها از زیاد صحبت کردن لذت میبرند.
- وظیفهشناسی: افراد وظیفهشناس سختکوش و پیشرفتگرا هستند. سختکوشی و وقتشناسی و رفتار قابل اعتمادی که افراد وظیفهشناس نشان میدهند به بسیاری از پیامدهای زندگی مانند پیشرفت تحصیلی، رضایت و امنیت شغلی بیشتر و روابط اجتماعی متعهدانه و مثبتتر میانجامد.
- تجربهپذیری یا گشودگی به تجربه: این صفت شخصیتی با تمایل به آزمایش کردن فعالیتهای جدید مشخص میشود. این افراد همیشه به دنبال موقعیتهای جدید هستند و از تخیل و استعداد هنری برخوردارند.
- سازگاری: این صفت شخصیتی به عنوان خوشایندی نیز شناخته میشود. افرادی که نمرهی بالایی در صفت خوشایندی میگیرند طرفدار مذاکره و گفتگو برای حل اختلافات هستند. این افراد بیشتر احتمال دارد که خود را از تعارضهای اجتماعی کنار بکشد و از موقعیتهای ناهماهنگ اجتناب کند. افراد خوشایند تعاملات اجتماعی هماهنگ و زندگی خانوادگی جمعی را دوست دارند.
انتخاب همسر بر اساس شخصیت و پیامدهای آن
آیا کسانی که انتخاب همسر آینده خود را بر اساس ویژگیهای شخصیتی مطلوب قرار میدهند از زندگی خود رضایت بیشتری دارند؟ به عبارت دیگر، آیا کسانی که با فرد مطلوب خود ازدواج میکنند بیش از آنهایی که همسر دلخواه خود را پیدا نمیکنند احساس خوشبختی میکنند؟
باتوین و همکاران (۱۹۹۷) برای بررسی این موضوع، میان ترجیحاتی که هر فرد برای شخصیت ایدهآل همسر خود بیان کرده بود و ارزیابی شخصیت واقعی آن فرد، تفاوت دو نمره را به دست آوردند. سپس از این نمرهها برای پیشبینی رضایت از ازدواج استفاده کردند. نتایج نشان دادند که شخصیت همسر تأثیر تأثیر بسیار چشمگیری روی رضایت از زندگی زناشویی داشت.
افرادی که با همسری ازدواج کرده بودند که در ویژگیهای شخصیتی مانند سازگاری، ثبات هیجانی و گشودگی بالا باشند از روابط خود بسیار خرسند بودند. کلید سعادت زناشویی داشتن همسری است که خوشایند، دارای ثبات هیجانی و صادق باشد.
علاوه بر این، هم برای مردان و هم زنان، داشتن همسری خوشایند، پیشبینیکننده بسیار قوی از رضایت از ازدواج است. افرادی که با همسرانی خوشایند زندگی کرده بودند از زندگی جنسی خود راضیتر بودند و همسرانشان را دوستداشتنیتر، مهربانتر و عامل شادی مشترک میدانستند و گفتگو با او را جذاب میدانستند.
سایر ویژگیهای شخصیت که همواره با رضایت زناشویی رابطه داشتند عبارت اند از وظیفهشناسی، ثبات هیجانی و گشودگی.
مردانی که همسرشان نمره بالایی در وظیفهشناسی به دست آورده بود از ازدواج خود، به طور معناداری رضایت جنسی بیشتری داشتند تا سایر شوهران. در کل زنانی که شوهرشان نمره بالایی در وظیفهشناسی بدست آورده بود از همسر خود که او را همصحبتی جذاب میدانستند راضیتر و خشنودتر بودند.
هم مردان و هم زنانی که همسرشان نمره بالایی در ثبات هیجانی به دست آورده بود کلاً راضیتر بودند، همسران خود را منبع دلگرمی و حمایت میدیدند، و از وقت صرف کردن با او لذت میبردند. به همین ترتیب هم مردان و هم زنانی که همسرشان نمره بالایی در گشودگی به دست آورده بود کلاً از ازدواجشان راضی بودند و احساس میکردند عشق و محبت زیادی در زندگی زناشویی وجود دارد.
زنانی که شوهرشان در گشودگی نمره بالایی به دست آورده بود، شوهر خود را همصحبتی جذاب میدیدند. همچنین خصلت خوشبینی نیز میزان زیادی از رضایتمندی در روابط عاشقانه را در گذر زمان پیشبینی میکند.
خلاصه آنکه شخصیت همسر نقش مهمی در رضایت زناشویی دارد. کسانی که همسرانی انتخاب میکنند که خوشایندی، وظیفهشناسی، ثبات هیجانی و گشودگی بالایی دارند بیشترین میزان رضایت از ازدواج را ابراز میکنند. کسانی که همسرانی انتخاب میکنند که این عاملهای شخصیت در آنها کم است بیش از همه از ازدواجشان ناخشنودند.
به طور کلی بهتر است هنگام انتخاب همسر مناسب، ویژگیهایی مانند خوشایندی، وظیفهشناسی و ثبات هیجانی را مد نظر قرار بدهید.
McCrae, R. R. (2002). Cross-Cultural Research on the Five-Factor Model of Personality. Online Readings in Psychology and Culture, 4 (4). https://doi.org/10.9707/2307-0919.1038
Myers, David G. (2011). Psychology (10th ed.) . Worth Publishers.
Neal, A., Yeo, G., Koy, A., & Xiao, T. (2012). Predicting the form and direction of work role performance from the Big 5 model of personality traits. Journal of Organizational Behavior, 33 (2), 175–192. https://doi.org/10.1002/job.742
Riemann, R., Angleitner, A., & Strelau, J. (1997). Genetic and Environmental Influences on Personality: A Study of Twins Reared Together Using the Self‐ and Peer Report NEO‐FFI Scales. Journal of Personality, 65 (3), 449-475.
Soto, C. J., & John, O. P. (2012). Development of Big Five Domains and Facets in Adulthood: Mean-Level Age Trends and Broadly Versus Narrowly Acting Mechanism. Journal of Personality, 80 (4), 881–914. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2011.00752.x
Vinney, C. (2018, September 27). Understanding the Big Five Personality Traits. ThoughtCo. Retrieved 12 June 2020, from https://www.thoughtco.com/big-five-personality-traits-4176097
Yamagata, S., Suzuki, A., Ando, J., Ono, Y., Kijima, N., Yoshimura, K., . . . Jang, K. (2006). Is the Genetic Structure of Human Personality Universal? A Cross-Cultural Twin Study From North America, Europe, and Asia. Journal of Personality and Social Psychology, 90 (6), 987-998. https://doi.org/10.1037/0022-3514.90.6.987
