اختلال پرخوری عصبی: تشخیص و درمان

اختلال پرخوری عصبی (Bulimia (boo-LEE-me-uh) nervosa) یک اختلال خوردن جدی و بالقوه تهدیدکننده زندگی است. افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی، غذای زیادی می‌خورند و سپس با انواع روش‌های مختلف و آسیب‌زا تلاش می‌کنند از شر کالری‌های اضافه خلاص شوند.

برای خلاص شدن از شر کالری و جلوگیری از افزایش وزن، افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده کنند. به عنوان مثال، ممکن است به طور منظم و عمدی استفراغ کنند یا از ملین‌ها، مکمل‌های کاهش وزن، دیورتیک‌ها (مدرها) یا تنقیه استفاده کنند. روش‌های دیگری مانند روزه گرفتن، رژیم غذایی سخت یا ورزش زیاد نیز از روش‌های مورد استفاده افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی است.

معرفی اختلال پرخوری عصبی

اختلال پرخوری عصبی یکی از اختلالات خوردن است که با دوره‌های پرخوری (مصرف مقدار زیاد غذا با سرعت) و به دنبال آن رفتارهای جبرانی مثل استفراغ یا پاکسازی یا سوءاستفاده از مدرها یا ملین‌ها مشخص می‌شود.

افرادی که به اختلال پرخوری عصبی مبتلا هستند اغلب کنترلی بر رفتارهای خود ندارند. آن‌ها معمولاق می‌دانند که مشکلی دارند اما می‌ترسند که نتوانند دست از پرخوری بردارند. به همین دلیل به منظور جلوگیری از افزایش وزن دست به رفتارهای پاکسازی می‌زنند. پرخوری و پاکسازی به صورت مخفیانه انجام می‌شود و احساس شرم جایگزین آرامش می‌شود.

افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی بر خلاف بی‌اشتهایی عصبی می‌توانند وزن طبیعی خود را حفظ کنند. حتی ممکن است در نتیجه پرخوری اضافه وزن یا چاقی داشته باشند. با این وجود، همانند افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی ترس شدیدی از افزایش وزن دارند و به شدت تلاش می‌کنند که وزن خود را کم کنند و از اندازه و شکل بدن خود نیز به شدت ناراضی هستند. چرخه‌های پرخوری و پاکسازی معمولاً چندین مرتبه در طول هفته تکرار می‌شوند.

افرادی که دچار اختلال پرخوری عصبی هستند اغلب سایر مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و سوءمصرف مواد را نیز تجربه می‌کنند. در نتیجه پاکسازی‌ها، بیماری‌هایی مانند عدم تعادل الکترولیت، مشکلات گوارشی و مشکلات مرتبط با دندان‌ها نیز در این افراد وجود دارند.

پرخوری عصبی می‌تواند افراد با هر نژاد، سن یا جنسیت را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، به طور قابل توجهی در زنان و دختران شایع تر از مردان و پسران است. تقریباً 3 درصد از زنان در طول زندگی خود به پرخوری عصبی مبتلا هستند، در حالی که این رقم در مردان حدود 1 درصد است. علاوه بر این در نوجوانان و جوانان بیشتر از سایر گروه‌های سنی مشاهده می‌شود.

ملاک‌های تشخیصی اختلال پرخوری عصبی

کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) ملاک‌هایی برای تشخیص پرخوری عصبی تعریف کرده است که روان‌شناسان و روان‌پزشک‌ها برای تشخیص از آن استفاده می‌کنند:

علاوه بر نشانه‌های رفتاری و روانی، نشانه‌های فیزیکی پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• التهاب و درد مزمن گلو
• تورم در گردن و زیر فک
• فرسودگی مینای دندان،‌ حساسیت و پوسیدگی دندان‌ها که در نتیجه استفراغ و قرار گرفتن در معرض اسید معده ایجاد می‌شود
• بازگشت اسید معده (اختلال ریفلاکس معده)
• ناراحتی و تحریک روده در اثر سوءمصرف ملین‌ها
• مشکلات کلیوی ناشی از سوء مصرف دیورتیک‌ها
• کم آبی شدید ناشی از پاکسازی مایعات
• اگر از دست برای ایجاد استفراغ استفاده شود زخم یا دمل روی بند انگشتان ایجاد می‌شود

بولیمیا معمولا از چه سنی شروع می‌شود؟

بسیاری از موارد اختلال پرخوری عصبی در اواخر نوجوانی و اوایل دهه 20 شروع می‌شود، اگرچه ممکن است این اختلال تا دهه 30 یا 40 زندگی ناشناخته باقی بماند. در حالی که اختلالات غذایی در اواخر عمر کمتر رایج است، ممکن است بزرگسالان و سالمندان دچار پرخوری عصبی شوند یا عود این اختلال را تجربه کنند. یک مطالعه نشان داد که حدود 13 درصد از زنان بالای 50 سال درگیر نوعی رفتار معیوب خوردن هستند.

پرخوری عصبی چگونه روی صورت تاثیر می‌گذارد؟

فرد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی ممکن است علائم فیزیکی خاصی از این اختلال را در صورت خود نشان دهد. استفراغ منظم ممکن است منجر به تورم غدد بزاقی شود که می‌تواند باعث پف‌کردگی صورت و گردن شود، پدیده‌ای که گاهی اوقات به آن “صورت پرخوری عصبی” (bulimia face) یا “گونه‌های پرخوری عصبی” (bulimia cheeks) می‌گویند.

همچنین ممکن است دندان‌ها تغییر رنگ بدهند، و حالت شکنندگی پیدا کنند یا اینکه زخم‌های دردناکی در گوشه‌های دهان ایجاد شوند. استفراغ شدید همچنین ممکن است منجر به پارگی رگ‌های صورت شود که ممکن است برای دیگران قابل مشاهده باشد. هنگامی که فرد پاکسازی را متوقف کند، پف و زخم‌های دهان باید ظرف چند هفته کاهش پیدا کنند. با این حال، برخی تغییرات دندان‌ها ممکن است برگشت‌پذیر نباشند.

علامت راسل چیست؟

علامت راسل – که به نام جرالد راسل روان‌پزشک بریتانیایی، که برای اولین بار بولیمیا عصبی را در دهه 1970 توصیف کرد، نامگذاری شده است – به پینه‌ها یا زخم‌هایی اشاره دارد که اغلب در بند انگشتان مبتلایان به این اختلال ایجاد می‌شوند. از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به پرخوری عصبی از دست‌ها و انگشتان خود برای ایجاد استفراغ استفاده می‌کنند، ممکن است مرتباً دست‌های خود را بر روی دندان‌های ثنایا خود بکشند.

با گذشت زمان، این بریدگی‌های کوچک ممکن است به اسکار (زخم) یا ضایعات پوستی بزرگ تبدیل شوند. از آنجا که همه مبتلایان به پرخوری عصبی از طریق استفراغ پاکسازی نمی‌کنند و همچنین همه افرادی که استفراغ می‌کنند از دست خود برای این کار استفاده نمی‌کنند – علامت راسل به طور کلی در بین افراد مبتلا به بولیمیا یافت نمی‌شود.

آیا پرخوری عصبی می‌تواند کشنده باشد؟

در حالی که پرخوری عصبی به اندازه بی‌اشتهایی عصبی کشنده نیست اما پرخوری عصبی درمان‌نشده در واقع می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد و خطر مرگ زودرس را افزایش دهد. عوارض پرخوری عصبی می‌تواند شامل پارگی معده، و بیماری قلبی یا ایست قلبی باشد که همگی می‌توانند کشنده باشند.

پرخوری عصبی همچنین اغلب با افسردگی و خودکشی همراه است و افراد مبتلا به بولیمیا در معرض خطر بیشتری برای از بین بردن جان خود هستند. یک مطالعه نشان داد که در مقایسه با افراد بدون اختلالات خوردن، افراد مبتلا به پرخوری عصبی دو برابر بیشتر در معرض خطر مرگ زودرس قرار دارند.

علت‌شناسی

هیچ دلیل شناخته‌شده‌ی دقیقی برای اختلال پرخوری عصبی وجود ندارد، اما تصور می‌شود که برخی عوامل در ایجاد این اختلال نقش دارند. این عوامل شامل عوامل بیولوژیکی مانند ژن‌ها و هورمون‌ها است. اختلالات خوردن دارای یک مؤلفه ژنتیکی قوی‌اند و برخی شواهد نشان می‌دهند که تغییرات هورمونی که در دوران نوجوانی و میانسالی رخ می‌دهد ممکن است باعث اختلال در رفتار خوردن شود، به‌ویژه در دختران نوجوان و زنان یائسه.

سایر عوامل مؤثر عبارتند از آرمان‌های فرهنگی که به لاغری، به ویژه در زنان، اولویت و به آن پاداش می‌دهند. سابقه خانوادگی اختلال در غذا خوردن، رژیم غذایی نادرست، یا اشتغال خانوادگی به غذا و وزن؛ ویژگی‌های شخصیتی مانند عزت نفس پایین و/یا تکانشگری بالا؛ یا تغییرات عمده زندگی و رویدادهای استرس‌زا یا آسیب‌زا، مانند تجاوز جنسی از عوامل دیگر هستند.

عواملی که خطر ابتلا به بولیمیا را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• عوامل زیستی. افرادی که دارای بستگان درجه یک (خواهر و برادر، والدین یا فرزندان) با اختلال خوردن هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به اختلال خوردن باشند، که نشان‌دهنده یک ارتباط ژنتیکی احتمالی است. اضافه وزن در دوران کودکی یا نوجوانی ممکن است این خطر را افزایش دهد.
• مسائل روانی و عاطفی. مشکلات روانی و عاطفی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی یا اختلالات مصرف مواد ارتباط تنگاتنگی با اختلالات خوردن دارند. افراد مبتلا به بولیمیا ممکن است نسبت به خود احساس منفی داشته باشند. در برخی موارد، رویدادهای آسیب‌زا و استرس محیطی ممکن است عوامل موثر باشند.
• رژیم گرفتن. افرادی که رژیم غذایی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات خوردن هستند. بسیاری از افراد مبتلا به بولیمیا به شدت بین دوره‌های پرخوری دریافت کالری خود را محدود می‌کنند، که به نوبه خود باعث می‌شود دوباره پرخوری و سپس پاکسازی کنند. سایر محرک‌های پرخوری شامل استرس، خودانگاره بدنی ضعیف، وجود غذا و بی‌حوصلگی باشد.

چه چیزی باعث ایجاد دوره‌های پرخوری و پاکسازی می‌شود؟

پرخوری می‌تواند توسط استرس یا سایر احساسات ناراحت‌کننده مانند خشم، غم و اندوه یا اعتماد به نفس پایین ایجاد شود. همچنین ممکن است در پاسخ به محدودیت‌های غذایی بیش از حد سختگیرانه و احساس گرسنگی ناشی از آن رخ دهد. معمولا پس از آن، پاکسازی و سایر اقدامات برای جلوگیری از افزایش وزن انجام می‌شود تا به افراد مبتلا به بولیمیا کمک کند که کنترل بیشتری بر رفتار غذایی خود داشته باشند و استرس و اضطراب اضافی ناشی از پرخوری را کاهش دهند. به طور معمول، نه پرخوری و نه پاکسازی هیچ تسکین پایداری برای احساسات منفی نیستند و اغلب فقط آنها را تشدید می‌کند.

آیا می‌توان از پرخوری عصبی پیشگیری کرد؟

از آنجا که اختلال پرخوری عصبی می‌تواند از ترکیبی از عوامل نشات بگیرد، هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری مداوم از آن وجود ندارد. با این حال، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که ترویج تصویر بدنی مثبت و ایجاد رابطه سالم با غذا – در خانه، مدرسه و جاهای دیگر – می‌تواند به کودکان کمک کند پیام‌های فرهنگی را که انتخاب‌های وزن و رژیم غذایی را اخلاقی می‌کنند، کمتر کرده و بیاموزند که با بدن خود رفتار مسالمت‌آمیزی داشته باشند.

کارشناسان همچنین پیشنهاد می‌کنند که وعده‌های غذایی منظم خانوادگی و ترویج عادات سالم غذایی می‌تواند به کودکان کمک کند تا رابطه مثبتی با غذا ایجاد کنند. برعکس، والدینی که مرتباً در مورد وزن صحبت می‌کنند یا رژیم‌های غذایی دارند، ممکن است تأثیرات نامطلوبی داشته باشند و زمینه را برای اختلال پرخوری عصبی فراهم کنند.

درمان

اختلال پرخوری عصبی به چندین درمان مختلف نیاز دارد. پژوهش‌ها نشان داده است که ترکیب رواندرمانی و داروهای ضدافسردگی معمولاً مؤثرترین روش درمان این اختلال است.

مانند سایر اختلالات خوردن‌، درمان پرخوری عصبی اغلب شامل ترکیبی از گزینه‌های مختلف درمانی است و به نیازهای فردی بستگی دارد.

برای کاهش یا حذف پرخوری و پاکسازی، بیمار ممکن است تحت مشاوره تغذیه و روان‌درمانی، به ویژه درمان شناختی- رفتاری قرار گیرد و برای او دارو تجویز شود. برخی از داروهای ضدافسردگی – مانند فلوکستین (پروزاک)، تنها دارویی که توسط FDA برای درمان پرخوری عصبی تایید شده است – ممکن است به بیمارانی که از افسردگی و اضطراب نیز رنج می‌برند کمک کند. به نظر می‌رسد این دارو همچنین به کاهش پرخوری و پاکسازی و همچنین احتمال عود کمک می‌کند و می‌تواند نگرش‌های غذایی را بهبود بخشد.

همچنین نشان داده شده است که درمان شناختی-رفتاری متناسب با درمان اختلال پرخوری عصبی در تغییر رفتار پرخوری و پاکسازی و بهبود نگرش نسبت به غذا خوردن موثر است.

اختلالات خوردن پیچیده و چالش برانگیز هستند و تحقیقات رفتاری، روانشناختی و علوم اعصاب در مورد اختلالات خوردن در مورد علل و درمان آنها همچنان ادامه دارد. محققان همچنین در حال کار بر روی تعریف فرآیندهای اساسی درگیر در اختلالات، درک عوامل خطر، شناسایی نشانگرهای بیولوژیکی این اختلال و توسعه داروهایی هستند که مسیرهای خاصی را هدف قرار می‌دهند که بر رفتار خوردن تاثیر می‌گذارند. تصویربرداری عصبی و مطالعات ژنتیکی ممکن است سرنخ‌هایی برای پاسخ‌های فردی به درمان‌های خاص ارائه دهد.

خط اول درمان پرخوری عصبی چیست؟

درمان اختلال پرخوری عصبی معمولاً شامل ترکیبی از روان‌درمانی، حمایت تغذیه‌ای و گاهی دارو می‌شود، و چندین رویکرد درمانی مورد استفاده قرار گرفته و اثربخشی آن‌ها تا حدودی اثبات شده است.

• درمان شناختی رفتاری کمک می‌کند تا الگوهای غذایی نرمال شود و باورها و رفتارهای ناسالم و منفی را شناسایی شوند و با باورهای سالم و مثبت جایگزین شوند.
• درمان مبتنی بر خانواده برای کمک به والدین برای جلوگیری از رفتارهای غذایی ناسالم نوجوان خود، کمک به نوجوان برای به دست آوردن کنترل مجدد بر خوردن و کمک به خانواده برای مقابله با مشکلاتی که پرخوری عصبی بر رشد نوجوان و خانواده داشته است به کار می‌رود.
• روان‌درمانی بین فردی به مشکلات در روابط نزدیک می‌پردازد و به بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله کمک می‌کند.

کودکان و نوجوانان ممکن است بیشتر تحت درمان با FBT قرار بگیرند، زیرا بهبودی آنها اغلب نیاز به مشارکت کردن سایر اعضای خانواده دارد. رواندرمانی برای پرخوری عصبی بر فرآیندهای فکری یا رابطه‌ای ناسازگار  که باعث پرخوری و پاکسازی می‌شود، و همچنین افسردگی و اضطرابی که اغلب با پرخوری عصبی همراه است، تمرکز دارد.

در تغذیه‌درمانی، یک متخصص تغذیه به بیمار کمک می‌کند تا انتخاب‌های غذایی سالم‌تری داشته باشد و یاد بگیرد که سیگنال‌های بدن خود را بهتر تشخیص دهد. در صورت نیاز می‌توان داروهایی مانند پروزاک یا سایر داروهای ضدافسردگی را برای درمان بیشتر علائم اختلال پرخوری عصبی تجویز کرد.

دارودرمانی

داروهای ضدافسردگی در صورت استفاده همراه با رواندرمانی ممکن است به کاهش علائم بولیمیا کمک کنند. تنها داروی ضدافسردگی که به طور خاص توسط سازمان غذا و دارو برای درمان بولیمیا تایید شده، فلوکستین (پروزاک)، نوعی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) است.

آیا درمان اختلال پرخوری عصبی نیاز به بستری شدن دارد؟

اغلب، درمان پرخوری عصبی را می‌توان به صورت سرپایی انجام داد. با این حال، در موارد بسیار جدی یا در مواردی که اثرات فیزیکی پرخوری عصبی زندگی فرد را تهدید می‌کنند، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و/یا مراقبت‌های داخل بیمارستانی باشد.

چه مدت طول می‌کشد تا اثرات اختلال پرخوری عصبی روی بهبود یابد؟

مدت زمانی که طول می‌کشد تا بدن از اثرات پرخوری عصبی بهبود یابد، به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله اینکه فرد چه مدت یا چند بار درگیر پرخوری و پاکسازی بوده است.

پرخوری عصبی شدیدتر، یا پرخوری عصبی که برای مدت زمان طولانی‌تری درمان نشده است، معمولاً منجر به علائم فیزیکی می‌شود که رفع آنها زمان بیشتری می‌برد.

برخی از اثرات اختلال پرخوری عصبی، مانند تورم صورت و گردن یا پریودهای نامنظم، باید در عرض چند هفته یا چند ماه پس از بهبودی برطرف شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است سال‌ها طول بکشند.

متأسفانه برخی از علائم شدیدتر، مانند پوسیدگی دندان یا آسیب معده، ممکن است هرگز به خودی خود برطرف نشوند. با این حال، دندانپزشکان یا سایر متخصصان پزشکی ممکن است بتوانند به مدیریت عوارض جانبی یا دردهای طولانی‌مدت کمک کنند.

فردی که از اختلال پرخوری عصبی بهبود می‌یابد برای مراقبت از خود چه کار دیگری می‌تواند انجام دهد؟

از آنجایی که اختلال پرخوری عصبی یک اختلال جدی است، درمان حرفه‌ای اغلب برای بهبودی مهم و لازم است. با این حال، اقدامات بسیاری وجود دارد که افراد می‌توانند به تنهایی برای حمایت از درمان و تقویت عزت نفس خود انجام دهند. شناسایی محرک‌های رایج رفتارهای پرخوری یا پاکسازی و برنامه‌ریزی مشخص برای مقابله با آن‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا عادت‌های سالم‌تری داشته باشند و برای موقعیت‌هایی آماده شوند که ممکن است وسوسه شوند رفتار ناسالم انجام دهند.

دریافت حمایت از دوستان، خانواده یا گروه‌های حمایتی (چه به صورت حضوری یا آنلاین) می‌تواند به افرادی که در حال بهبودی از اختلال پرخوری عصبی هستند کمک کند تا از احساسات دردناک صحبت کنند، درمان شدن دیگران را بشنوند و راهبردهای مقابله‌ای بیشتری را بیاموزند. تمرین خودمراقبتی – مانند خوردن مقادیر کافی از غذاهای سالم، انجام ورزش منظم اما نه زیاد، و اولویت دادن به خواب و استراحت – نیز می‌تواند کمک‌کننده باشند.

منابع